Σχολιασμός προθέσεων και δηλώσεων της Eldorado Gold σχετικά με τις προγραμματιζόμενες εξορύξεις χρυσού στο λόφο Περάματος Έβρου

Ο γραφικός Λόφος Περάματος με τα εντυπωσιακά πυριτιωμένα βράχια στην κορυφή του θα εξαφανιστεί και θα μετατραπεί σε έναν πελώριο σεληνιακό κρατήρα.

των Κυριάκου Αρίκα, Σαράντη Δημητριάδη, Δανιήλ Σεργκελίδη*

Η θυγατρική εταιρεία της Eldorado Gold, «Μεταλλεία Θράκης», εδώ και μερικούς μήνες, επιδίδεται σε ένα μπαράζ δημοσιεύσεων και συνεντεύξεων σε τοπικά και πανελλαδικής εμβέλειας ΜΜΕ, χορηγιών σε φορείς του Δημοσίου και κάθε δυνητικού μέσου επηρεασμού, με στόχο να δελεάσει την κοινωνία της Θράκης να αποδεχτεί την εξόρυξη χρυσού στην περιοχή του Περάματος του Δήμου Αλεξανδρούπολης αλλά και γενικότερα στη Θράκη. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, ο Γενικός Διευθυντής της εταιρείας «Μεταλλεία Θράκης», με περισσό ζήλο χρησιμοποιεί αυθαίρετες, αόριστες και μαξιμαλιστικές δηλώσεις περί του οφέλους στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης ακόμη και της λύσης του δημογραφικού προβλήματος! Από αυτές όμως τις δηλώσεις απουσιάζουν εκκωφαντικά οι επιπτώσεις του έργου στο περιβάλλον και τη Δημόσια Υγεία.

Αυτά τα επιχειρήματα που προβάλλονται περί «απόλυτα θετικού» και «επωφελούς» για την τοπική κοινωνία αλλά και γενικότερα, εγχειρήματος, χρήζουν ενδελεχούς σχολιασμού και κριτικής για την ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας, η οποία αντιστέκεται διαχρονικά, απορρίπτοντας ομόφωνα, μαζί με όλους τους θεσμικούς φορείς, την εξόρυξη χρυσού. Αυτό ακριβώς επιχειρούμε στη συνέχεια, θεωρώντας απαραίτητη την ενημέρωση, ειδικότερα των πολιτών της Θράκης και περιγράφοντας, με όση επιστημονικότητα διαθέτουμε, τα αρνητικά και δυσοίωνα που μετά βεβαιότητας θα συνοδέψουν την υλοποίηση των εξορύξεων για χρυσό στο Πέραμα αρχικά, αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές της Θράκης στη συνέχεια, που είναι βέβαιο πως θα ακολουθήσουν εάν το πρώτο εγχείρημα προχωρήσει.

Στο πλαίσιο αυτής της καμπάνιας, ο Γενικός Διευθυντής της «Μεταλλεία Θράκης» Λεωνίδας Μπακούρας, προϊδεάζει για δημιουργία 700, άλλοτε 800 θέσεων εργασίας σε περίπτωση υλοποίησης του έργου εξόρυξης χρυσού στο Πέραμα και ταυτόχρονα για εκτόξευση της οικονομικής ανάπτυξης της Θράκης. Τη σκυτάλη παίρνουν στη συνέχεια ορισμένα τοπικά ΜΜΕ προβάλλοντας ειδήσεις με θεαματικούς τίτλους για (δήθεν) ευρωπαϊκά πρωτεία της Ελλάδας σε ορυκτό πλούτο, με ιδιαίτερη έμφαση στον πολυπόθητο χρυσό, όπως ο επί λέξει κωμικοτραγικός τίτλος: «Χρυσή Επανάσταση στη Θράκη: Η Ελλάδα γίνεται η Αραβία του Χρυσού στην Ευρώπη».

Εκτός όμως από τα ανεύθυνα ΜΜΕ, δηλώσεις ανάλογης υπερδιόγκωσης της πραγματικότητας εκφέρονται και από άλλους και αλλού. Μια τέτοια θεωρούμε και τη δήλωση του κ. Μπακούρα στην πρόσφατη ημερίδα του Ελεύθερου Τύπου, στις 11 Ιουνίου στην Αλεξανδρούπολη, ότι δηλαδή: «οι δύο περιοχές, Μακεδονία και Θράκη “πατάνε” πάνω σε έναν μεγάλο θησαυρό με βεβαιωμένα αποθέματα πλούτου άνω των 71 δισ. ευρώ». Και τι να πούμε για περιπτώσεις όπου αναρωτιέται κανείς αν πρόκειται περί αστειοτήτων, περί καθαρά παροχής εξυπηρετήσεων ή απλά περί μιας ανεπίτρεπτης άγνοιας εκεί που δεν έπρεπε. Όπως όταν το 2017, καθηγητές γεωλόγοι ελληνικού πανεπιστημίου, σε ειδική ημερίδα και σε τηλεοπτικές συνεντεύξεις ισχυρίζονταν (στα σοβαρά) πως τα κέρδη από την εκμετάλλευση των ελληνικών αποθεμάτων ορυκτών πρώτων υλών (πλην υδρογονανθράκων μάλιστα) αποτιμώνται στο ποσό των 2,4 τρισεκατομμυρίων Ευρώ (!!!), και ότι τα αποθέματα του χρυσού μόνο στη βόρεια Ελλάδα ανέρχονται σε 600 τόνους, όταν ακόμα και το τότε ΙΓΜΕ δεν τόλμησε στις εκτιμήσεις του να ξεπεράσει το μέγεθος των, και έτσι θεαματικών, 450 τόνων.

Τέτοιου είδους άλλοτε βαρύγδουπες, άλλοτε τερατολογικές, κατά κανόνα δε αυθαίρετες εκτιμήσεις επιστρατεύονται από τους προπαγανδιστές των εξορυκτικών έργων και βρίσκουν βέβαια ιδιαίτερα εύφορο έδαφος σε συγκυρίες οικονομικής κρίσης για να ενισχύσουν την προσπάθειά τους να κάμψουν την έναντι των σχεδίων τους αντίδραση των τοπικών κοινωνιών.

Σε ποια μορφή και ποσότητα βρίσκεται ο χρυσός στα πετρώματα. Το παράδειγμα του Περάματος Ν. Έβρου

Για το θέμα της εκμετάλλευσης χρυσού είναι απαραίτητο να γνωρίζουν οι πολίτες σε ποια μορφή και ποσότητα βρίσκεται ο χρυσός στα πετρώματα που εμπεριέχεται, γιατί έτσι εκτιμώνται καλύτερα οι επιπτώσεις των μαζικών εξορύξεων των «χρυσοφόρων» πετρωμάτων και των απαιτούμενων επεξεργασιών για την τελική ανάκτηση του χρυσού.

Σε δηλώσεις των μεταλλευτικών εταιρειών και σε διάφορες συζητήσεις ακούγονται ορολογίες όπως «κοίτασμα χρυσού», «χρυσοφόρο κοίτασμα», «μετάλλευμα χρυσού» κλπ. Όλοι αυτοί οι χαρακτηρισμοί είναι παραπλανητικοί, διότι δίνουν την εντύπωση ότι ο «πολυπόθητος» χρυσός βρίσκεται στο υπέδαφος σε κάποιες ογκώδεις συγκεντρώσεις, σαν ένα είδος απτού «θησαυρού» που μπορούμε να τον αποκαλύψουμε και να τον κουβαλήσουμε στην επιφάνεια με κάποια σκαψίματα, σαν τους αρχαιολογικούς θησαυρούς να πούμε. Τίποτα πιο μακριά από την πραγματικότητα.

Σχεδόν όλα τα πετρώματα του φλοιού της Γης περιέχουν μεταξύ άλλων ιχνοστοιχείων και ίχνη χρυσού, συχνά έως 0,01 γραμμάριο ανά τόνο πετρώματος. Πρόκειται για μικροσκοπικά ψήγματα μεγέθους 1 ή 2 και σε ορισμένες περιπτώσεις 5-10 mμ = χιλιοστά του χιλιοστού (!!!) διασκορπισμένα σε όλη τη μάζα του πετρώματος. Τα ηφαιστειακά πετρώματα που κυριαρχούν στο νοτιοανατολικό τμήμα της Θράκης, από Σάπες - Μαρώνεια μέχρι Δαδιά - Σουφλί, είναι πιο εμπλουτισμένα από τον μέσο όρο: περιέχουν συχνά ίχνη χρυσού από 0,1 έως 0,5 γραμμάριο στον τόνο. Δηλαδή εάν θέλαμε να εξορύξουμε και να καταστρέψουμε όλη αυτή την περιοχή, να την αλέσουμε και να την επεξεργαστούμε με τις απαιτούμενες για τον σκοπό χημικές διεργασίες, θα είχαμε πράγματι μια απόληψη χρυσού αρκετών δεκάδων τόνων. Με αυτές τις προϋποθέσεις μπορεί λοιπόν ο καθένας να σοφιστεί οποιαδήποτε αυθαίρετα και ανεύθυνα νούμερα αποθεμάτων χρυσού στη Θράκη επιθυμεί.

Τα ηφαιστειακά πετρώματα στο νοτιοανατολικό τμήμα της Θράκης παρουσιάζουν κατά θέσεις τις λεγόμενες «υδροθερμικές - επιθερμικές» εξαλλοιώσεις και στις θέσεις αυτές οι μέσες περιεκτικότητες σε χρυσό φτάνουν και ενίοτε ξεπερνούν το 1 γραμμάριο στον τόνο πετρώματος. «Επιθερμικές εξαλλοιώσεις» με ίχνη χρυσού απαντώνται σε πολυάριθμους λόφους από Σάπες μέχρι Πέραμα - Πετρωτά και σε άλλες ηφαιστειακές περιοχές, όπως της Κίρκης - Αισύμης, Πεύκων - Λουτρών. (Σημείωση: Υδροθερμική εξαλλοίωση = Εξαλλοίωση πετρωμάτων λόγω επίδρασης μεταμαγματικών, θερμών υδατικών («υδροθερμικών») διαλυμάτων. Επιθερμική εξαλλοίωση = Eξαλλοίωση πετρωμάτων στο επάνω μέρος ενός υδροθερμικού πεδίου).

Για την εκμετάλλευση των ποσοτήτων χρυσού από τα παραπάνω πεδία απαιτείται λοιπόν, μετά την επιφανειακή εξαφάνιση χλωρίδας και πανίδας, να εξορυχθούν και μετακινηθούν εκατοντάδες εκατομμύρια τόνοι πετρωμάτων (πολλές δεκάδες έως και εκατοντάδες εκατομμύρια κυβικών μέτρων πετρωμάτων) και να χρησιμοποιηθούν εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι δραστικών χημικών ουσιών για τη μεταλλουργική επεξεργασία τους μέχρι τη συγκέντρωση και την απόληψη του καθαρού σ’ αυτά εμπεριεχόμενου χρυσού. Πρέπει λοιπόν να εξηγηθεί κατ’ αρχάς πού θα διοχετευθούν και αποτεθούν οι τεράστιες ποσότητες των υπολειπόμενων από αυτές τις διαδικασίες υλικών, εμποτισμένων μάλιστα με τα συχνά τοξικά αντιδραστήρια που χρησιμοποιούνται για τους εμπλουτισμούς και διαχωρισμούς των διαφόρων ορυκτών τους συστατικών. Εδώ αναφύεται ένα σοβαρότατο θέμα χώρου απόθεσης λιγότερο ή περισσότερο τοξικών αποβλήτων, αλλά και θέμα σοβαρότατης περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Να σημειωθεί δε πως εξαιτίας της ελαχιστότατης περιεκτικότητας του χρυσού στο εξορυσσόμενο υλικό, το σύνολο των προς απόθεση αποβλήτων είναι πρακτικά ίσου όγκου με το συνολικό υλικό που (θα) εξορύσσεται, μόνο περιβαλλοντικά πιο επιβαρυμένο. Σε συνάφεια με αυτό πρέπει επίσης να εκτιμηθεί πόσος άραγε χώρος (έκταση) θα παραμείνει στην πρότερη ανεπηρέαστή του κατάσταση, διαθέσιμος για την ποιοτική ζωή των κατοίκων στις περιοχές αυτές, μεταξύ επιφανειακών ορυχείων, απογυμνωμένων τοπίων και τεράστιων χώρων απόθεσης των ιδιαίτερα επικίνδυνων μεταλλευτικών αποβλήτων.

Θα ισχυριστεί βέβαια η «Μεταλλεία Θράκης» πως οι σχεδιαζόμενες εξορύξεις της δεν στοχεύουν σε «κοιτάσματα» με περιεκτικότητες τόσο μικρές, αλλά ειδικότερα σε «επιθερμικούς σχηματισμούς» όπου κατά θέσεις παρατηρούνται περιεκτικότητες από 1 έως 5 γραμμάρια χρυσού ανά τόνο πετρώματος. Εν τούτοις στην πράξη, παγκοσμίως, ακόμα και τότε (γύρω στο 2000 που η τιμή του χρυσού κυμαίνονταν περί τα 300 δολάρια / ουγγιά), περιεκτικότητες ενός γραμμαρίου ανά τόνο πετρώματος θεωρούνταν οριακά εκμεταλλεύσιμες.

Στη «Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ)» του έτους 2001 π.χ. η εταιρεία Περάματος (τιμή χρυσού τότε γύρω στα 300 Ευρώ / Ουγγιά) καθόρισε σαν όριο εκμεταλλευσιμότητας την περιεκτικότητα 1,45 γραμμαρίων χρυσού ανά τόνο πετρώματος, με την πρόθεση μάλιστα να αποθηκεύσει σε ειδικό χώρο τα όσα θα έχουν εν τω μεταξύ εξορυχθεί πετρώματα με περιεκτικότητα σε χρυσό 1,25 έως 1,45 γραμμάριο ανά τόνο για την περαιτέρω μεταλλουργική επεξεργασία σε περίπτωση ανόδου της τιμής του χρυσού. Έντεκα χρόνια αργότερα από τότε, με τρείς φορές υψηλότερη τιμή του χρυσού (περίπου 900 Ευρώ η ουγγιά) η εταιρεία μείωσε τα όρια εκμεταλλευσιμότητας στη ΜΠΕ του 2012 σε 1,0 και 0,8 γραμμάριο ανά τόνο πετρώματος. Σήμερα, η τιμή του χρυσού είναι πάλι περισσότερο από 3 φορές υψηλότερη (την 2/7/25 ήταν 3.062,34 Ευρώ /ουγγιά) και τα προγνωστικά στο διαδίκτυο αναφέρουν ότι 10 χρόνια αργότερα, το 2035, η τιμή του χρυσού πιθανόν θα αγγίξει τα 5.500 Ευρώ η ουγγιά. Ο καθένας μπορεί να φανταστεί για το ποιοι θα είναι τότε οι (ανύπαρκτοι φυσικά) ενδοιασμοί των εξορυκτικών εταιρειών στο να εξορύξουν και τα πετρώματα με οριακές τιμές περιεκτικότητας σε χρυσό όχι μόνο πάνω από 1 γραμμάριο ανά τόνο, αλλά και σημαντικά χαμηλότερες. Όλη σχεδόν η Θράκη θα γίνει δυνητικά τότε ένα τεράστιο «κοίτασμα» χρυσού. Και ένας ισοδύναμα τεράστιος κατά συνέπεια παράπλευρος χώρος απόθεσης των αποβλήτων της εκμετάλλευσής του. Αυτός θα είναι όλος ο προς εξόρυξη θησαυρός πάνω στον οποίο κατά τον κ. Μπακούρα «πατάει» (και από τον οποίο θα θαφτεί να προσθέσουμε) τότε η Θράκη. Σε τελευταία ανάλυση, για τις εξορυκτικές εταιρείες μετράει μόνο το τελικό προϊόν, ο χρυσός στην προκειμένη περίπτωση, και δεν ενδιαφέρονται εάν για την απόκτησή του ξεριζώνονται και αλέθονται ολόκληροι λόφοι που καταλήγουν για πάντα, ύστερα από μια σκληρή χημική επεξεργασία τους, σε δυστοπικούς χώρους απόθεσης τοξικών μεταλλευτικών αποβλήτων.

Αν περιοριστούμε μόνο στα δεδομένα του λόφου Περάματος (του επί του παρόντος πρώτου στόχου προς εξόρυξη), σύμφωνα με τα δεδομένα της εταιρείας «Μεταλλεία Θράκης», η μέση περιεκτικότητα χρυσού εκεί είναι 3,2 γραμμάρια και το κατώτερο όριο εκμεταλλευσιμότητας 1,0 γραμμάριο ανά τόνο πετρώματος. Με αυτά τα δεδομένα μπορεί να υπολογιστούν οι μάζες πετρωμάτων που πρέπει να εξορυχθούν. Για την προγραμματισμένη παραγωγή χρυσού 35 περίπου τόνων στο Πέραμα, θα πρέπει (συμπεριλαμβανομένων και των «στείρων») να εξορυχθούν πάνω από 16 εκατομμύρια (!!) τόνοι πετρώματος. Απ’ αυτά, 10-11 εκατομμύρια τόνοι θα αλεσθούν μέχρι λεπτότατης σκόνης και θα υποστούν στη συνέχεια τις χημικές διεργασίες διαχωρισμού και εμπλουτισμού για την τελική - αν γίνει επί τόπου - ανάκτηση των 1, 2, ή 3 γραμμαρίων χρυσού ανά τόνο. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα δεδομένα της ΜΠΕ του 2012, θα καταναλωθούν για τη μεταλλουργία των 10-11 εκατομμυρίων τόνων πετρώματος 6.000 έως 7.000 τόνοι (!!!) Κυανιούχο Νάτριο. Το αλεσμένο και χημικά επιβαρυμένο κατάλοιπο (πρακτικά σε ποσότητα όσο και το εξορυχθέν υλικό) θα καταλήξει σε έναν αναλόγων διαστάσεων χώρο απόθεσης αποβλήτων, όντας σοβαρά υποβαθμισμένο, αν όχι τοξικό και επικίνδυνο για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Ο γραφικός Λόφος Περάματος με τα εντυπωσιακά πυριτιωμένα βράχια στην κορυφή του (χαρακτηριστικό γεωτοπόσημο) θα εξαφανιστεί και θα μετατραπεί σε έναν πελώριο σεληνιακό κρατήρα.

Και αυτά θα είναι μόνο η αρχή, γιατί, βλέπετε, η Μακεδονία και η Θράκη «πατάνε» πάνω σε τέτοιους θησαυρούς.

*

1. Kυριάκος Αρίκας, Αφυπηρετήσας Υφηγητής του Ινστιτούτου Ορυκτολογίας - Πετρογραφίας του Πανεπιστημίου Αμβούργου Γερμανίας.
2. Σαράντης Δημητριάδης, Ομότιμος Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας του Α.Π.Θ.
3. Δανιήλ Σεργκελίδης, Αφυπηρετήσας Καθηγητής Υγιεινής Τροφίμων - Κτηνιατρικής Δημόσιας Υγείας, Τμήμα Κτηνιατρικής Α.Π.Θ.

[post_ads]