Η καρδιά του Αλέξανδρου Υψηλάντη «κτυπά» στην Ελλάδα

Η τελευταία επιθυμία του Αλ. Υψηλάντη ήταν να μεταφερθεί η καρδιά του στην Ελλάδα. Την επιθυμία του ανέλαβε να ικανοποιήσει ο φίλος του Γ. Λασσάνης.

της Ουρανίας Πανταζίδου

Στις 31 Ιανουαρίου 1828 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης άφηνε την τελευταία του πνοή στο ξενοδοχείο «Zur Goldenen Birne» της Βιέννης. Τ΄ αδέλφια του Νικόλαος και Γεώργιος, καθώς και ο φίλος και συμπολεμιστής του Γεώργιος Λασσάνης ήταν κοντά του.

Λίγο πριν πεθάνει ο Αλέξανδρος απευθύνεται στο Λασσάνη για να τον ρωτήσει τι γράφουν οι εφημερίδες για την Επαναστατημένη Ελλάδα:

– Τι νέα γράφουν οι εφημερίδες;

– Γράφουν ότι ο Καποδίστριας έφτασε στη Μάλτα κι από κει φρεγάτα αγγλική θα τον μεταφέρει στην Ελλάδα.

– Δόξα σοι ο θεός, είπε.

Έπειτα ζήτησε από το Λασσάνη να του τρίψει το χέρι του και άρχισε να απαγγέλλει με τα μάτια προς τα επάνω το Πάτερ ημών. Δεν πρόφτασε να το τελειώσει. Εξέπνευσε.

Η τελευταία του επιθυμία ήταν να μεταφερθεί η καρδιά του στην Ελλάδα.

Ο αδελφός του Νικόλαος ανήγγειλε το θάνατό του στον αδελφό τους Δημήτριο Υψηλάντη στην Ελλάδα: «Φίλτατε αδελφέ Δημήτριε, ... Δια προσταγής του εκρατήσαμεν την καρδίαν του δια την πατρίδα, το οποίον και εκτελέσαμεν, ενταυτώ όμως εβαλσαμώθη και το σώμα του όπου αν η πατρίς θελήση να ενταφίαση και αυτό εν καιρώ τω προσήκοντι, να εκτελέσωμεν. Μακάρια η μνήμη του».

Το ταφικό μνημείο του Αλέξανδρου Υψηλάντη στο Πεδίον του Άρεως, έργο του γλύπτη Λεωνίδα Δρόση (1869) σε σχέδιο του Χρ. Χάνσεν. Από το 1964 εδώ φυλάσσονται και τα οστά του Υψηλάντη.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1792. Ο πατέρας του Κωνσταντίνος με καταγωγή από την Τραπεζούντα τοποθετήθηκε οσποδάρος, δηλαδή Ηγεμόνας της Μολοδοβλαχίας το 1799. Ο Αλ. Υψηλάντης τότε ήταν περίπου 7 ετών.

Το 1802 θα πάει σχολείο στο Ιάσιο και από εκεί, όταν ο πατέρας του θα καταφύγει στη Ρωσία, στην Στρατιωτική Σχολή της Πετρούπολης. Το 1809 θα προαχθεί σε Λοχαγό του Ιππικού της Αυτοκρατορικής Φρουράς.

Ως αξιωματικός του Ρωσικού Στρατού θα διακριθεί στους πολέμους εναντίον του Ναπολέοντα, όπου και θα προαχθεί στο βαθμό του Συνταγματάρχη. Στη μάχη της Δρέσδης θα χάσει το δεξί του χέρι από το ύψος του βραχίονα. Το 1817 σε ηλικία μόλις 25 ετών θα προαχθεί σε Στρατηγό.

Το 1820 θ΄ αναλάβει αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας.

Το Φεβρουάριο του 1821 θα περάσει τον ποταμό Προύθο και θα υψώσει τη σημαία της Επαναστάσεως, κηρύσσοντας την Επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και δίδοντας το σάλπισμα για την Επανάσταση των Ελλήνων.

Η διάβαση του ποταμού Προύθου στη Μολδαβία από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη τον Φεβρουάριο του 1821. Λιθογραφία του Peter von Hess, Μόναχο, 1852. Τον υποδέχεται ο Μιχαήλ Σούτσος. Ο πρωτότυπος πίνακας βρίσκεται στη Στοά Arcaden του κήπου του Λουδοβίκου στο Μόναχο. Αντίγραφό του βρίσκεται στην Αθήνα στο Μουσείο Μπενάκη.
(στον πίνακα διακρίνουμε ότι το χαμένο χέρι είναι το αριστερό αντί το δεξί)

Αμέσως μετά ο Μητροπολίτης Βενιαμίν στο ναό των Τριών Ιεραρχών θα ευλογήσει την επαναστατική σημαία και θα συγκροτηθεί ο Ιερός Λόχος, αποτελούμενος από 500 σπουδαστές. Νωρίτερα, πριν την επανάσταση γράφτηκε η προκήρυξη του αγώνα «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος».

Αναπαράσταση των δύο όψεων της επαναστατικής σημαίας που ύψωσε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης στο Ιάσιο Μολδαβίας, στις 22 Φεβρουαρίου 1821 κατά των Τούρκων.

Η επαναστατική σημαία είχε προταθεί από τον Φιλικό, Νικόλαο Υψηλάντη, αδελφό του Αλέξανδρου Υψηλάντη, και από άλλους Φιλικούς σύμφωνα με τον ιστορικό Ιωάννη Φιλήμονα στο "Δοκίμιον Ιστορικόν Περί Της Ελληνικής Επαναστάσεως, 1859, Τόμος 1, Σελ.96".

Στις 7 Ιουνίου 1821 οι άνδρες του Ιερού Λόχου με τον Υψηλάντη θα ηττηθούν στη μάχη στο Δραγατσάνι. Μετά την ήττα ο Υψηλάντης θα περάσει σε αυστριακό έδαφος. Οι Αυστριακοί θα τον συλλάβουν. Θα παραμείνει στις φυλακές για επτά χρόνια στα φρούρια Μούνκατς της Αυστρίας και στη συνέχεια στο φρούριο Τερέζιενστατ της Βοημίας μαζί με τα αδέλφια του Νικόλαο και Γεώργιο και άλλους συμπολεμιστές του. Εκεί θα κλονιστεί η υγεία του.

Ο Ιερός Λόχος μάχεται στο Δραγατσάνι
(Πίνακας Πέτερ φον Ες)

Το Νοέμβριο του 1827 ο Υψηλάντης θα απελευθερωθεί. Ομως η ήδη βεβαρυμμένη υγεία του θα χειροτερέψει ραγδαία. Αρχικά θα ενταφιαστεί στο ανατολικό τμήμα του νεκροταφείου St. Marxer Friedhof (νεκροταφείο του Αγ. Μάρκου της Βιέννης), ενώ στις 1 Αυγούστου του 1828 θα μεταφερθεί στο ελληνικό τμήμα του νεκροταφείου. Στις 18 Φεβρουαρίου του 1903 η σορός του μεταφέρθηκε στον οικογενειακό τάφο των Υψηλάντηδων στην Rappoltenkirchen της Αυστρίας… H τελευταία μεταφορά των οστών του έγινε τον Αύγουστο του 1964.

Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΥΨΗΛΑΝΤΗ

«Να στείλετε, τουλάχιστον, την καρδιά μου στην Ελλάδα. Άνηκε πάντοτε εις την πατρίδα μου και επιθυμία να αποδοθεί εις το ελεύθερον χώμα της» ήταν η τελευταία επιθυμία του Αλέξανδρου Υψηλάντη.

Την τελευταία του επιθυμία ανέλαβε να την ικανοποιήσει ο φίλος και συμπολεμιστής του Γεώργιος Λασσάνης.

Η καρδιά του Αλέξανδρου ταριχεύθηκε μετά το θάνατό του το 1828, όπως επίσης αργότερα και του αδελφού του, Γεωργίου Υψηλάντη (συνήθεια της εποχής εκείνης για σημαντικά πρόσωπα). Η Μαρία Μουρούζη, η σύζυγος του Γεωργίου Υψηλάντη ήταν αυτή που φρόντισε να μεταφερθούν και να τοποθετηθούν σε κρύπτη στο μικρό ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, στον αύλειο χώρο του Αμαλίειου Οικοτροφείου, χωρίς να κοινοποιηθεί το γεγονός, καθώς θεωρούσε ότι το ελληνικό κράτος υπήρξε αγνώμων προς τους Υψηλάντηδες. (Το Αμαλίειον οικοτροφείο ιδρύθηκε από την ίδια και υπήρξε πρόεδρός του από το 1855 έως το 1864).

Δεξιά σε επάργυρη λήκυθο φυλάσσεται η ταριχευμένη καρδιά του Αλέξανδρου και αριστερά στη χρυσή του Γεωργίου Υψηλάντη.

Η Μαρία Μουρούζη, σύζυγος του Γεωργίου Υψηλάντη και o ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών που ιδρύθηκε το 1857, όπου φυλάσσονται οι καρδιές του Αλέξανδρου και του Γεωργίου Υψηλάντη.

Τον Δεκαπενταύγουστο του 2013 οι βαλσαμωμένες καρδιές του Αλέξανδρου και Γεωργίου Υψηλάντη μεταφέρθηκαν στην Παναγία Σουμελά στις Καστανιές Βερμίου, ενώ μερικά χρόνια μετά και το Μεσολόγγι θα υποδεχθεί τις δυο καρδιές.

Οι λήκυθοι με τις καρδιές των Αλέξανδρου και Γεωργίου Υψηλάντη στις εορταστικές εκδηλώσεις της Παναγίας Σουμελά στις Καστανιές Βερμίου (Φωτογραφία: www.panagiasoumela.gr).

Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΒΙΕΝΝΗΣ 1814 - 1815

Το Συνέδριο της Βιέννης συνήλθε στην αυστριακή πρωτεύουσα τον Σεπτέμβριο του 1814. Υπήρξε το μεγαλύτερο Συνέδριο του 19ου αιώνα. Σκοπός ήταν η ανακατανομή της ισχύος των Ευρωπαϊκών χωρών (Αυστρία, Πρωσία, Ρωσία και Βρετανία) έναντι της Γαλλίας, μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Το 1815 η Αυστρία, η Πρωσία και η Ρωσία θα ιδρύσουν την Ιερά Συμμαχία, η οποία θα βρισκόταν απέναντι σε κάθε επαναστατικό κίνημα που θα έθιγε τα συμφέροντά τους. Μεγάλος πολέμιος της Ελληνικής Επανάστασης ήταν ο Μέτερνιχ της Αυστρίας.

Όπως γράφει ο κόμης de la Garde-Chambonas στο βιβλίο του με τίτλο "Αναμνήσεις από το Συνέδριο της Βιέννης 1814" είχε γνωρίσει τον Υψηλάντη στο Συνέδριο της Βιέννης ως Υπασπιστή του τσάρου Αλέξανδρου Α' και συνδέθηκε μαζί του φιλικά. Μάλιστα σημειώνει ότι οι λόγοι για τους οποίους επεδίωξε τη φιλία με τον Αλέξανδρο ήταν η γενναία ψυχή του, το επιχειρηματικό του πνεύμα και η αυστηρά εντιμότης του χαρακτήρα του.

Από τις αναμνήσεις του de la Garde–Chambonas

Ο Σαμπονά θα συναντήσει ξανά τον Υψηλάντη πέντε μήνες αργότερα στο πάρκο Πράτερ της Βιέννης (ξακουστό πάρκο της πόλης). Αντιλήφθηκε τότε ότι ο φίλος του ήταν πολύ προβληματισμένος και προσπάθησε να μάθει το λόγο.

– Αυτό που με απασχολεί, του απάντησε ο Υψηλάντης, είναι ακόμη μυστικό, το οποίο δε μου ανήκει. Ξέρω πόση αγάπη μας συνδέει και δε θα διστάσω να σου ανακοινώσω τις σκέψεις μου, όταν θα μου επιτραπεί να το κάνω, χωρίς το φόβο να βλάψω την ιερή υπόθεση και να μη θεωρηθώ ότι παραβιάζω τον όρκο που έδωσα...

Στη συνέχεια όμως ο Υψηλάντης κάμφθηκε και εκμυστηρεύθηκε στο φίλο του τις αγωνίες του για τον ξεσηκωμό της Ευρώπης εναντίον των Τούρκων, καθώς και για τον ξεσηκωμό των Ελλήνων και τη δική του συμμετοχή στον αγώνα.

Ο Σαμπονά προσπάθησε ν΄ αποτρέψει τον ενθουσιώδη φίλο του. Του υπενθύμισε την υπόθεση των Ορλωφικών, όταν οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν από τους Μοσχοβίτες της Μεγάλης Αικατερίνης και στο τέλος εγκαταλείφθηκαν ανυπεράσπιστοι στην αμείλικτη εκδίκηση των Τούρκων (1770).

Ο κόμης de la Garde-Chambonas θα συναντήσει τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και το 1820, λίγο πριν την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Από τη Διακήρυξη του Υψηλάντη

«Η ώρα ήλθεν, ω Άνδρες Έλληνες! Προ πολλού οι λαοί της Ευρώπης, πολεμούντες υπέρ των ιδίων Δικαιωμάτων και ελευθερίας αυτών, μας επροσκάλουν εις μίμησιν, αυτοί, καίτοι οπωσούν ελεύθεροι, επροσπάθησαν όλαις δυνάμεσι να αυξήσωσι την ελευθερίαν, και δι’ αυτής πάσαν αυτών την Ευδαιμονίαν. Οι αδελφοί μας και φίλοι είναι πανταχού έτοιμοι, οι Σέρβοι, οι Σουλιώται, και όλη η Ηπειρος, οπλοφορούντες μας περιμένωσιν• ας ενωθώμεν λοιπόν με Ενθουσιασμόν! η Πατρίς μάς προσκαλεί!...».

Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)

Πηγές:

• Βασίλης Αποστόλου "Γεώργιος Λασσάνης - Προτομές, Αδριάντες, Μνημεία Κοζάνης" (https://basileiosapostolou.blogspot.com).
• Η αιχμαλωσία του Αλέξανδρου Υψηλάντη στην Αυστρία (https://argolikivivliothiki.gr).
• Υψηλάνται - Ξιφιλίναι (https://www.ypsilantio.gr).
• Γ.Λ. Αρβανιτάκης "Μια εξομολόγησις του Αλέξανδρου Υψηλάντη", Περιοδικό ΕΡΕΥΝΑ 1928 (εκδόσεις Α. Κασιγόνη).
• "Η πατρίδα τέλεσε το καθήκον της 188 χρόνια μετά" (https://www.syrostoday.gr).
• Αμαλίειον Οικοτροφείο Θηλέων (https://amalieion.gr).

[post_ads]