Η πολύτιμη Θράκη

Το γνωστό πατριωτικό τραγούδι έλεγε «για τη Μακεδονία-μας, Ελλάδα-μας γενναία» κ.λπ. Και για τη Θράκη-μας; Γιόκ. Τυχαίον. Ίσως. Ίσως, όμως, το περίπλοκον (και το πρωτότυπον) των προβλημάτων της περιοχής

του Θεοδόση Π. Τάσιου

1. Το γνωστό πατριωτικό τραγούδι έλεγε «για τη Μακεδονία-μας Ελλάδα-μας γενναία» κ.λπ. Και για τη Θράκη-μας; Γιόκ. Τυχαίον. Ίσως. Ίσως, όμως, το περίπλοκον (και το πρωτότυπον) των προβλημάτων της περιοχής να εμπόδισε την εγρήγορση, τη συστηματικότητα και την εμμονή την οποία θα απαιτούσε η επίλυση των προβλημάτων αυτών: Η ενδημική φτώχεια, η οδική απομόνωση και το μειονοτικό ζήτημα (με τις ποικίλες παρενέργειές του) συνιστούσαν μια... συσσώρευση που δεν συναντάται αλλού στην Περιφέρεια - και πάντως δεν έβρισκε ένα Κέντρο επαρκώς αξιόμαχο μπροστά σε μια τέτοια συσσώρευση προβλημάτων. Ωστόσο, για την αντίληψη του γράφοντος, σ’ όλα αυτά τα μέτωπα έχει γίνει πρόοδος σημαντική - και το, κυριότερο, έχει επιτευχθεί μια ωρίμανση και μια συμμετοχικότητα των τοπικών Συμπολιτών-μας, που επέτρεπε μια συγκρατημένη αισιοδοξία.

2. Οπότε, έρχεται η οικονομική Κρίση και κλονίζει συθέμελα και τα επιτεύγματα και τις προοπτικές. Και, μπροστά σ’ αυτήν την γενικής ισχύος απειλή, καλούμαστε τώρα να απαντήσουμε ντόμπρα στο ερώτημα «ποιάς Περιφέρειας η κατάπτωση θα έχει δυσαναλόγως βαρύτερες συνέπειες για τον ντόπιο πληθυσμό και για όλη τη Χώρα;». Επειδή υποπτεύομαι ότι η Θράκη είναι η υποψήφια απάντηση, θέλησα σήμερα να θέσω υπόψη των (ενδεχόμενων) αναγνωστών μια μόνον πλευρά του θρακικού προβλήματος - εκείνην που σίγουρα θα κινδύνευε να την αμελήσουμε πρώτη. Εκείνην που σχετίζεται με την αναγκαία συνεχή αιμοδοσία του πληθυσμού σε όρους Παιδείας / Καλλιέργειας, ανηλίκων τε και ενηλίκων. Και φυσικά δεν περιορίζομαι στην ενδοσχολική εκπαίδευση: Ετούτη, καλή και άγια είναι αλλά πνίγεται με τις μαθησιακές υποχρεώσεις-της, κι ίσως διαθέτει όλο και λιγότερον χρόνο (και μέσα) για την πολύτιμη ευρύτερη Καλλιέργεια. Και πάντως, δεν «αιματοδοτεί» και τους ενήλικες - μια Κοινωνία γεννά τον παλμό-της απ’ τα κέφια και τη στάση των ενήλικων μελών-της κυρίως (μην το ξεχνάμε).

3. Καλά, και «γιατί» και «πόσο» απαραίτητη είναι αυτή η «πολυτέλεια» της Κουλτούρας (μικρών και μεγάλων) σε καιρούς χαλεπούς; Λοιπόν εδώ, και η σύγχρονη Κοινωνική Ψυχολογία και η τρέχουσα πολιτική πείρα απαντούν ότι, σε εποχές μεγάλων Κρίσεων, τα φάρμακα είναι περίπου τα εξής: Μεγαλύτερη εφικτή εσωτερική συνοχή χάρις στη συνειδητοποίηση των πιο θεμελιωδών διεργασιών της ζωής που μας ενώνουν, αύξηση επιχειρηματικότητας χάρις σ’ ένα πνεύμα αφοσίωσης και ενθουσιασμού, επιστράτευση μεγάλου εύρους ικανοτήτων χάρις σε μια πολυποίκιλη συνεχιζόμενη εκπαίδευση. Ετούτα δε τα γιατρικά εμπίπτουν στο πλαίσιο αυτού που ονομάζομε «Καλλιέργεια». Η κατάθλιψη κι η εγκατάλειψη είναι μεν της μόδας, αλλά προσφέρουν αρνητική υπηρεσία στον Λαό όσοι τις πουλάνε ως «πολιτική» θέση.

Αυτήν την ζωοποιό Καλλιέργεια την υπηρετούν βεβαίως σήμερα στη Θράκη διάφοροι Οργανισμοί και ομάδες - όπως και σ’ όλη τη Χώρα άλλωστε, έστω κι αν σε μιαν ακριτική περιοχή οι δυσχέρειές-τους είναι δυσαναλόγως μεγαλύτερες. Τι θα λέγατε όμως εάν στη Θράκη υπήρχε ήδη και ένα εξειδικευμένο Ίδρυμα γενικής Καλλιέργειας, το οποίο να εστιάζει περισσότερο στα τοπικά προβλήματα Καλλιέργειας, και να τα υπηρετούσε με πλήθος ζωογόνων δραστηριοτήτων, όπως ενδεικτικώς τα ακόλουθα: Να οργανώνει πλήθος Εκθέσεων (χρηστικών και καλλιτεχνικών), να παρέχει μεγάλον αριθμό διαλέξεων και δημόσιων συζητήσεων με πανελληνίως διακεκριμένους ομιλητές, να στήνει συναυλίες κλασικής και δημοτικής μουσικής και ζωντανές θεατρικές παραστάσεις, να προσφέρει σεμινάρια ιστορίας / λαογραφίας / γαστρονομίας κ.ά.

Έστω δε υπόψη ότι στην μικρή κλίμακα μιας πόλεως (της Ξάνθης εν προκειμένω) όλα τούτα συνιστούν πυκνότητα γεγονότων ασυνήθη και αποφασιστική. Και τότε, πάνω σ’ αυτό, να έρχεται κι ένα Πρόγραμμα πρακτικής εκπαίδευσης σε μια τέτοια ποικιλία θεμάτων ώστε να ζωντανεύει η τοπική Κοινωνία: Εργαστήρια ζωγραφικής, κινηματογράφου, αγιογραφίας, φωτογραφίας, ξυλογλυπτικής, υφάσματος, κοσμήματος, βιβλιοδεσίας, μαγειρικής κ.ά. Καθώς και Τμήματα Αρχαίων Ελληνικών, Βαλκανικών γλωσσών, Λαογραφίας Θράκης, αυτογνωσίας, συμβουλευτικής γονιών ή ζευγαριών. Όλα τούτα για τους ενήλικες.

Σκεφθείτε πόσος κόσμος θα έβρισκε αφορμές για νοηματοδότηση βίου - ίσως ίσως δε και επαγγελματικές αφορμές. Κι αν ένα τέτοιο Ίδρυμα πρόσφερε και εντατικά μαθήματα σε παιδιά (δημιουργική απασχόληση, υποκριτική, ελεύθερη εικαστική έκφραση, πρώτες βοήθειες, προετοιμασία μελέτης σε τάξεις Δημοτικού, μουσική προπαίδεια κ.ά.), θα συνιστούσε μια ένεση παιδείας ουσιώδη για τις φτωχότερες οικογένειες ιδίως. Ε, και μια που θα διαθέταμε ένα τέτοιο Ίδρυμα με τις κατάλληλες υποδομές και την οργανωτική πείρα, να μην το βάζαμε να ετοιμάσει προγράμματα και για ανέργους; Και, ασφαλώς, δεν θα διέθετε και μια Βιβλιοθήκη δανειστική με καμιά δεκαριά χιλιάδες τίτλους; Δύναμη φοβερή.

Σας κούρασα: Υπάρχει αυτό το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης - μια ρωμαλέα κυψέλη συμμετοχής και δράσης στην Ξάνθη. Υπάρχει και δεν γονατίζει απ’ την Κρίση. Και τρέχει όλα τα προγράμματα με τρεις υπαλλήλους όλους κι όλους - έμμονους και αφιερωμένους. Υπάρχει χωρίς χρηματοδότηση πλέον. Και πώς θα συρρέουν τα παιδιά φέτος που το Ίδρυμα δεν μπορεί ν’ αγοράσει πετρέλαιο να τα ζεστάνει; Διότι δεν είναι δυνατόν το πλήθος των ντόπιων και ξένων εθελοντών να προσφέρει υπηρεσίες αμισθί, και να βάζει και λεφτά κιόλας.

Ποιος θα τα βάλει; Ευτυχώς υπάρχει και ευαισθητοποιείται κι άλλο η Κοινωνική Αλληλεγγύη σ’ αυτόν τον τόπο - και τη θεωρώ δύναμη πολιτική σπουδαίαν, παρ’ όλο που δεν αρέσει σ’ όλους τους επαγγελματίες πολιτικούς αναλυτές. Λοιπόν, συγγνώμην για το θάρρος, όποιος νοιώθει συγκίνηση με τους σκοπούς και το έργο ενός τέτοιου Ιδρύματος, ας πάει στη Eurobank (αρ. λογ.: 00260314340200916669), κι ας δώσει 10 έως 500 ευρώ. Έτσι, εκ των κάτω στηρίζονται τα έργα που υποστηρίζουν τον Λαό. Για να μην περάσουν η εγκατάλειψη κι η κατάθλιψη - έστω κι αν συνοδεύονται με πατριωτικές αντιμνημονιακές κραυγές.

Θεοδόσης Π. Τάσιος
Ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ

* Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

Η ιστοσελίδα του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης: www.fthrace.gr