Από την Παλαγία του Πόντου στην Παλαγία της Αλεξανδρούπολης - Το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα σε αλλοτινές εποχές

Με την ευκαιρία της εορτής του Αγίου Παντελεήμονα, σκέφτηκα να κάνω μια μικρή έρευνα για το ναό και τον οικισμό της Παλαγίας της Αλεξανδρούπολης.

“Όθεν κοτζοί κι όθεν στραβοί σον Αε Παντελεήμονα”
(δηλαδή, όπου κουτσοί κι όπου στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα)

της Ουρανίας Πανταζίδου

Αλήθεια ποιος δεν έχει ακούσει τη φράση «κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα». Μια φράση που υποδηλώνει τις ιδιότητες του Αγίου και στον οποίον προσέτρεχαν όλοι για να βρουν την υγειά τους. Θεωρείται ο προστάτης των ανάπηρων και των τυφλών.

Στον Πόντο ακόμη και οι ερωτευμένοι κατέφευγαν στον Άγιο Παντελεήμονα ζητώντας κάποιο φάρμακο για τον καημό της καρδιάς τους. «Άε Παντελεήμονα αν είσαι και γιατρός, αδά, σ΄ εμόν το τέρτοπον, έναν γιατρικόν δος΄…» (τέρτιν = ντέρτι, ερωτικός καημός).

Το πόσο πολύ υπολόγιζαν και τιμούσαν τον Άγιο Παντελεήμονα το μαρτυρούν οι παρακάτω στίχοι:

«Όσον φογούνταν τον Αέρ΄ (όσο φοβούνται τον Άγιο Γεώργιο), τιμούν την Παναΐαν, κι άλλο τόσον αγαπούν τον Αε Παντελέημον»…

Στο ίδιο τραγούδι μάλιστα έλεγαν ότι ενώ στον Άγιο Γεώργιο τάζουν λαμπάδες και στην Παναγία λάδι, στον Άγιο Παντελεήμονα τάζουν λειτουργία με τρεις παπάδες… (Από το βιβλίο της λαογράφου κ. Έλσας Μπαλφούσια - Γαλανίδου "Ποντιακή Λαογραφία").

Ο Άγιος Παντελεήμων γεννήθηκε από εύπορη οικογένεια στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας με το όνομα Παντολέων. Θα γίνει γιατρός και θα κατηχηθεί στη χριστιανική πίστη. Η μεταστροφή του αυτή θα τον οδηγήσει σε μαρτυρικό θάνατο δια αποκεφαλισμού στις 27 Ιουλίου 305 μ.Χ. Το σκήνωμά του φυλάσσονταν στη Νικομήδεια, έως ότου ο αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής θα το στείλει, μαζί με άλλα ιερά κειμήλια, ως δώρο για τους γάμους της βυζαντινής βασιλοπούλας Θεοφανούς (Σκλήραινας) με το διάδοχο του γερμανικού θρόνου Όθωνα Β΄ (ο γάμος τελέστηκε στις 14 Απριλίου 972). Η μνήμη του Αγίου Παντελεήμονος τιμάται στις 27 Ιουλίου.

Ο Ιησούς Χριστός στέφει τον Όθωνα Β΄ και την Θεοφανώ

Όπως γράφει ο βυζαντινολόγος Γουσταύος Σλουμπερζέ (G. Schlumberger) στο βιβλίο του "Ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης Τσιμισκής και η Βυζαντινή εποποιία" τα λείψανα του Αγίου Παντελεήμονος προσφέρθηκαν ως δώρο στη βασιλοπούλα Θεοφανώ για τους γάμους της, για να της δίνει χαρά και στήριξη, που έφευγε μόνη της για πάντα στην ξένη χώρα, της οποίας τα έθιμα και η θρησκεία ήταν τόσο διαφορετικά από την πατρίδα της. Ο Επίσκοπος Κολωνίας Γέρων είχε παραλάβει από τα χέρια του αυτοκράτορα Τσιμισκή τα σεπτά λείψανα του Αγίου Πανταλέοντος (όπως τον αποκαλούσαν οι Λατίνοι) και οικοδόμησε εκκλησία και μονή με το όνομα του Αγίου.

Μόνο το σώμα του Αγίου Παντελεήμονος μεταφέρθηκε τότε στην Κολωνία. Μέρος της Κάρας και λίγο από το πηγμένο αίμα του μεταφέρθηκαν μόλις το 1208 από τον Ερρίκο ντε Ουέλμεν (Heinrich von Ulmen), μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1204). O Γερμανός ιππότης συμμετείχε στην Δ' Σταυροφορία και κατά την παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη απέσπασε πολλούς πολύτιμους θησαυρούς και τους μετέφερε στην πατρίδα του.

Εδώ να επισημάνουμε ότι η κ. Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ, στο βιβλίο της "Γιατί το Βυζάντιο" γράφει ότι η υποδοχή ιερών λειψάνων καθώς και άλλων λατρευτικών εικόνων ήταν μια συνήθεια που κρατά από πολύ παλιά και ότι η εισαγωγή λατρευτικών συνηθειών (κυρίως από την Ανατολή προς τη Δύση) έδινε την ευκαιρία για κάθε είδους καλλιτεχνικής φύσεως ανταλλαγές - εικόνες λατρευτικές, χειρόγραφα ιστορημένα και άγια λείψανα. Επίσης όπως μας επισημαίνει η κ. Αρβελέρ, οι πληροφορίες μας για τη Θεοφανώ προέρχονται από δυτικές μόνον πηγές.

Η Θεοφανώ που είναι θαμμένη, έπειτα από δική της επιθυμία στο ναό του Αγίου Παντελεήμονος στην Κολωνία, μερίμνησε για την πνευματική ακτινοβολία του Βυζαντίου στη Δύση. Λέγεται ότι ακόμη και τη χρήση του πιρουνιού έφερε και έμαθε στους Γερμανούς, ενώ κατηγορήθηκε από αυτούς για την πολυτέλεια την οποίαν έφερε από την Ανατολή…

Η σαρκοφάγος της Θεοφανούς στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος στην Κολωνία
https://leipsanothiki.blogspot.com/2012/11/24.html

Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι επιγαμίες (τα βασιλικά δηλαδή, μέσω σύμβασης συνοικέσια) χρησιμοποιήθηκαν από το Βυζάντιο - ως μέσον εξωτερικής πολιτικής - ώστε να εξασφαλιστούν οι απαραίτητες συμμαχίες. Οι επιγαμίες εξυπηρετούσαν όμως και τους εχθρούς του Βυζαντίου, καθώς έτσι αποκτούσαν σχέσεις με την κραταιά τότε αυτοκρατορία. Η επιγαμία χρησιμοποιήθηκε ως διπλωματικό μέσον και με τους Οθωμανούς, ώστε αυτοί να κρατηθούν μακρυά από τα εδάφη της αυτοκρατορίας. Ο θεσμός της επιγαμίας υπήρχε και στην αρχαιότητα.

Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονος Παλαγίας
Από την Παλα(γ)ία του Πόντου στην Παλαγία της Αλεξανδρούπολης

Στις 27 Ιουλίου γιορτάζει ο ιερός ναός του οικισμού της Παλαγίας.

Με την ευκαιρία της εορτής του Αγίου Παντελεήμονα, σκέφτηκα να κάνω μια μικρή έρευνα για το ναό και τον οικισμό της Παλαγίας της Αλεξανδρούπολης. Κατά την αναζήτησή μου η πρώτη πληροφορία που ήρθε στα χέρια μου ήταν το ΦΕΚ 170Α/27/6/1931 "Περί συστάσεως ενοριών εν τη Μητροπολιτική Περιφερεία Αλεξανδρουπόλεως", όταν Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως ήταν ο κυρός Γερβάσιος Σαρασίτης. Μεταξύ των υπό ίδρυση ναών ήταν και ο ναός του Αγίου Παντελεήμονα στα Δάμνια, μετέπειτα Δάμια και εν συνεχεία Παλαγία. (Ενημερωτικά στο ίδιο ΦΕΚ του 1931 προβλεπόταν και η ίδρυση του ενοριακού ναού του Αγίου Γεωργίου Νέας Χηλής. Είναι μια πληροφορία που για πρώτη φορά έρχεται στα χέρια μου, σχετικά με την εκκλησία της Ν. Χηλής).

Ανέγερση ιερού ναού Αγίου Παντελεήμονος στα Δάμια (Παλαγία)

Πολύτιμες πληροφορίες για το ναό του Αγίου Παντελεήμονος και την Παλαγία θα μου δώσει ο συνταξιούχος δάσκαλος και κάτοικος της Παλαγίας κ. Γιάννης Καραμανίδης. Όπως λέει ο ίδιος, ο ναός θεμελιώθηκε το 1936 όμως λόγω ελλείψεως χρημάτων και της κήρυξης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου καθώς και του εμφυλίου που ακολούθησε, καθυστέρησε κατά πολύ η περάτωσή του. Ο ναός τελικά ολοκληρώθηκε το 1966 επί Μακαριστού Μητροπολίτη Ιωακείμ Καβύρη.

Σύμφωνα πάντα με τον κ. Καραμανίδη, οι κάτοικοι του χωριού τελούσαν τα λατρευτικά τους καθήκοντα έως τότε στο υπόγειο του παλιού δημοτικού σχολείου του χωριού.

Δάμια - Παλαγία: Το παλιό Δημοτικό Σχολείο και η εκκλησία από κάτω

Η Παλα(γ)ία του Πόντου

Οι κάτοικοι της Παλαγίας Αλεξανδρούπολης είχαν έρθει πρόσφυγες από την Παλα(γ)ία του Πόντου (Μητρόπολη Χαλδίας) το 1924.

Το χωριό Παλα(γ)ία στην Αργυρούπολη του Πόντου (Χάρτης: terra-pontus.blogspot.com)

Ενημερωτικά, κοντά στην Παλα(γ)ία και δεξιότερα, όπως βλέπουμε και στο χάρτη, υπάρχει το χωριό Θέμπεδα. Εκεί υπήρξε δάσκαλος (1905-1907) ο δικός μας Γεώργιος Κανδηλάπτης - Κάνις, ενώ στην Αργυρούπολη τέλεσε τους γάμους του με την Αγγελική Λουκά στις 27 Ιουλίου 1908 (από το βιβλίο της Μαρίας Βεργέτη "Η ζωή μου, ήτοι αυτοβιογραφία του εξ Αργυρουπόλεως του Πόντου Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτου - Κάνεως").

Πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών το χωριό είχε 50 ελληνικές οικογένειες και 5 τουρκικές. Το χωριό που σήμερα ονομάζεται Arili, είχε χτισθεί μετά την άλωση της Τραπεζούντας το 1461 και βρισκόταν 45 χιλ. δυτικά της Αργυρούπολης (Σάββας Καλεντερίδης, Ανατολικός Πόντος - www.pontiaka.gr/sarigouz-palagias-x-45.html).

Ο Γεώργιος Κανδηλάπτης γράφει ότι το χωριό είχε ένα σχολείο με δυο δασκάλους, μια εκκλησία αφιερωμένη στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη, καθώς και δυο παρεκκλήσια αφιερωμένα στον Άγιο Γεώργιο και τον Προφήτη Ηλία. Επίσης στη γύρω περιοχή υπήρχαν αρκετά βυζαντινά κάστρα. Αναφορά για το χωριό και τους κατοίκους της Παλαγίας γίνεται και στη Μαύρη Βίβλο του Πατριαρχείου, όπου οι κάτοικοι ακολουθούν τη μοίρα και των υπολοίπων Ελλήνων του Πόντου…

Εκκλησία Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης

Ο ξεριζωμός των Παλαγιωτών, μέσα από πληροφορίες του κ. Γιάννη Καραμανίδη

Οι κάτοικοι της Παλαγίας του Πόντου αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης (30 Ιανουαρίου 1923) που προέβλεπε μεταξύ άλλων και την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών. Φεύγοντας πήραν μαζί τους μόνο τα άκρως απαραίτητα και όσα ιερά κειμήλια μπόρεσαν να χωρέσουν στους μποξάδες τους. Από εκεί κατέβηκαν στο λιμάνι της Τραπεζούντας, περιμένοντας το πλοίο που θα τους μετέφερε στην Ελλάδα. Στο λιμάνι της Τραπεζούντας έμειναν μέχρι την Άνοιξη του 1924, ζώντας μέσα σε άθλιες συνθήκες. Όσοι επέζησαν έφθασαν με πλοίο στον Πειραιά. Μετά το απαραίτητο πέρασμα από τα λοιμοκαθαρτήρια της εποχής, ζώντας σε καραντίνα (σίγουρα θα εννοεί το νησάκι Άγιος Γεώργιος απέναντι από τη Σαλαμίνα), τους μετέφεραν στη Θεσσαλονίκη (Καραμπουρνάκι). Λόγω όμως της ελονοσίας και άλλων ασθενειών εγκατέλειψαν τη Θεσσαλονίκη αναζητώντας άλλον τόπο. Ο Σεπτέμβριος του 1924 θα τους βρει στην Αριδαία. Εκεί σχημάτισαν μια επιτροπή αποτελούμενη από τους Ξενιτίδη Κυριάκο, Αμανατίδη Ανέστη και Καραμανίδη Γιώργο, οι οποίοι αφού περιπλανήθηκαν αναζητώντας κατάλληλη περιοχή για τους συγχωριανούς τους, έφθασαν έως την Αλεξανδρούπολη. Τελικός προορισμός το Βουλγάρικο χωριό Δάμνια (πρώην Ντάμια).

Όπως είναι γνωστό τα χωριά και οι οικισμοί μετά την απελευθέρωση της Αλεξανδρούπολης το 1920 απέκτησαν νέα ονόματα. Έτσι τα Ντάμια μετονομάστηκαν σε Δάμνια. Στην απογραφή του 1920 τα Δάμνια είχαν 320 κατοίκους. Εδώ βλέπουμε ότι με την προηγούμενη συνθήκη του Νεϊγύ (που υπογράφηκε το Νοέμβριο του 1919 μεταξύ Βουλγαρίας και νικητριών δυνάμεων του Α' Παγκοσμίου Πολέμου) η οποία προέβλεπε μεταξύ άλλων και την εθελουσία ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, αρκετές χιλιάδες σλαβόφωνων που δεν επιθυμούσαν τη μετανάστευση δεν μετακινήθηκαν. Όμως τα αμέσως επόμενα χρόνια θα δούμε ότι ο αριθμός των κατοίκων των Δαμνίων θα διαφοροποιηθεί αισθητά. Σε αυτό συνετέλεσε η υποχρεωτική πλέον ανταλλαγή των πληθυσμών (με τη συνθήκη της Λωζάνης) και η εγκατάσταση εκεί των νεοφερμένων προσφύγων. Έτσι κατά την επίσημη απογραφή του 1928 βλέπουμε ότι ο οικισμός είχε 189 κατοίκους, τους οποίους είχε εγκαταστήσει εκεί η Ε.Α.Π. (Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων). Βέβαια στο χωριό δεν εγκαταστάθηκαν μόνον Παλαγιώτες αλλά όπως μας λέει ο κ. Καραμανίδης υπήρχαν και πρόσφυγες από το Καρς, τη Ματσούκα, την Πάφρα, την Τσολόσαινα, Σερίενα (Χερίανα), Άρδασα κ.α.

Το 1924, με την σύσταση των Δήμων και Κοινοτήτων στη Θράκη, το χωριό Δάμνια, μαζί με τα χωριά Ποταμός, Αλίκη και Αμφιθέα, προσαρτώνται στην Κοινότητα Ιάνας, με έδρα τον ομώνυμο οικισμό Ιάνα (Γενίκιοϊ).

Από την Ε.Ε.Τ.Α.Α. (Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης) αντλώ τις παρακάτω πληροφορίες:

- Το 1939 η έδρα της Κοινότητας Ιάνας, μεταφέρεται από τον οικισμό Ιάνα στον οικισμό Δάμνια. Τον αμέσως επόμενο χρόνο στις 3/9/1940 ο οικισμός Δάμνια μετονομάζεται σε Δάμια και η Κοινότητα Ιάνας μετονομάζεται σε Κοινότητα Δαμίων. Ο πληθυσμός του χωριού το 1940 ήταν 336 κάτοικοι.

- Το 1954 το χωριό Δάμια μετονομάζεται σε Παλαγία και η Κοινότητα Δαμίων μετονομάζεται σε Κοινότητα Παλαγίας (ΦΕΚ 188Α-19/8/1954). Η Παλαγία σύμφωνα με την απογραφή του 1951 είχε 195 κατοίκους.

- Το 1971 και αφού είχαν προηγηθεί οι καταργήσεις των οικισμών Αμφιθέα το 1928, Ιάνα και Αλίκη το 1951 και Ποταμός το 1961, η Κοινότητα Παλαγίας καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο Δήμο Αλεξανδρούπολης (ΦΕΚ 55Α 18/3/1971). Στην απογραφή του 1971 η Παλαγία είχε 393 κατοίκους. Την ίδια χρονιά (1971) θα έρθει και το ηλεκτρικό ρεύμα στο χωριό και θα σταματήσουν οι γκαζόλαμπες.

Όσο για το νερό, για οικονομία χώρου δε θα καταγράψω όλα όσα πληροφορήθηκα από τον κ. Γιάννη Καραμανίδη. Θα αρκεστώ στους παρακάτω στίχους που μαρτυρούν το μεγάλο πρόβλημα της υδροδότησης που υπήρχε στο χωριό:

«Τα Δάμια, τα Δάμια εν όμορφον χωρόπον, νερόν μόνον κ΄ ευρίεται να πιν΄ το κορτσόπον» (Δ.Κ. Παπαδόπουλος - Ποντιακά Φύλλα).

Όπως μας λέει ο κ. Γιάννης Καραμανίδης οι πρόσφυγες που ρίζωσαν στην Παλαγία έφεραν μαζί τους τα ήθη και έθιμα από την πατρίδα αλλά και κάποια ιερά κειμήλια, όπως ο χρυσοκέντητος Επιτάφιος, τον οποίον έφερε, ζωσμένο στη μέση της με κίνδυνο της ζωής της η αείμνηστη Βαρβάρα Καραμανίδου. Επίσης έφεραν μαζί τους και αρκετές εικόνες οι οποίες κοσμούν το ναό του Αγίου Παντελεήμονα.

Το πανηγύρι στην πλατεία της Παλαγίας - Μια φορά κι έναν καιρό

Τώρα αν σας πω ότι ήμουν κι εγώ εκεί (όπως λένε στα παραμύθια) θα με πιστεύατε; Και όμως… Παιδί θυμάμαι, μας πήγαινε η μητέρα μου στο πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα από την παραμονή το απόγευμα.

Πανηγύρι στην Παλαγία

Η μητέρα μου γεννήθηκε στην Παλαγία από πρόσφυγες του Πόντου. Συγγενείς και φίλοι μαζεύονταν στο χωριό αλλά και στο σπίτι του παππού και της γιαγιάς από την παραμονή της γιορτής του Αγίου Παντελεήμονα. Ήταν μεγάλη γιορτή για την Παλαγία και ευκαιρία να ανταμώσουν οι συγγενείς. Εμείς τα παιδιά περιμέναμε με χαρά πότε θα νυχτώσει για να κοιμηθούμε μέσα στην εκκλησία, στρωματσάδα επάνω σε κουρελούδες… Ήταν μας έλεγαν για το καλό… Άλλο που δε θέλαμε εμείς, το βλέπαμε σαν παιχνίδι… Και έξω στην πλατεία μετά τον εσπερινό, σαν έπεφτε το σκοτάδι, στήνονταν το ποντιακό γλέντι. Γέμιζε η πλατεία από κόσμο που έφταναν από την πόλη και τα γύρω χωριά, για να ανάψουν ένα κερί στον άγιο και στη συνέχεια να γλεντήσουν. Ο κεμεντζές αντιλαλούσε στις γειτονιές. Το τικ και το διπάτ, το κότσαρι και η τρυγόνα, οι ποντιακοί χοροί που έφεραν οι πρόσφυγες κάτοικοι της Παλαγίας από την πατρίδα, είχαν την τιμητική τους. Ποντιακό γλέντι στήνονταν και στο καφενείο του χωριού, στον παρακάτω μαχαλά. Δε θυμάμαι πόσα ήταν τα καφενεία στον άλλο μαχαλά... Στις παιδικές μου μνήμες έχω ως αναφορά το καφενείο "Του Κωστίκα"…

Χορός στην πλατεία μπροστά από το κτίριο της κοινότητας του χωριού

Ανήμερα της γιορτής, μετά την εκκλησία το σπίτι του παππού γέμιζε από κόσμο. Ήταν μια ευκαιρία να ανταμώσουν συγγενείς και φίλοι. Εκεί η γιαγιά θα πρόσφερε τα παραδοσιακά κεράσματα. Εκεί απολάμβανα το καλύτερο γλυκό ταψιού που θυμάμαι σαν παιδί, τον πουρμά που έφτιαχνε η γιαγιά Λίζα. Παιδιά τότε, που να μας φτάσουν ένα-δυο κομμάτια από το υπέροχο εκείνο στριφτό γλυκό, με φύλλο γεμάτο καρύδια, σουσάμι, ζάχαρη και κανέλα (το γλυκό της γιαγιάς ήταν χωρίς σιρόπι)… Και βέβαια που να σκεφτούμε εμείς ότι αυτό ήταν το κέρασμα της γιαγιάς για όλους τους επισκέπτες της. Όταν βρίσκαμε ευκαιρία χώναμε το χεράκι μας κάτω από την άσπρη καθαρή πετσέτα με την οποίαν είχε σκεπασμένο το γλυκό. Και η γιαγιά να διαμαρτύρεται «φτάνει, δεν έχει άλλο, δε θα έχω να κεράσω»… Και έξω από το σπίτι, επάνω στη φωτιά κόχλαζε μέσα στο καζάνι ο τανομένον σορβάς, η παραδοσιακή σούπα των Ποντίων. Ολόκληρες οικογένειες φιλεύονταν στο σπίτι της γιαγιάς και του παππού. Η γιαγιά φρόντιζε για όλους και για όλα, φτωχικά μεν αλλά με αγάπη, με ότι είχαν…

Φωτογραφία ντοκουμέντο: Γιορτή του Αγίου Παντελεήμονα στις 27/7/1937, έξω από
την εκκλησία της Παλαγίας, που τότε ήταν στον κάτω χώρο του δημοτικού σχολείου

Στις 2 Μαΐου 1962 ο Γεώργιος Κανδηλάπτης, συχνός επισκέπτης στο πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα στην Παλαγία, έγραψε ένα άρθρο στην τοπική εφημερίδα "Επαρχιακό Τύπο", με τίτλο "Η πανήγυρις του Αγίου Παντελεήμονος εν Παλαγία". Το εν λόγω άρθρο δεν μπόρεσα να το βρω. Όμως στα αρχεία της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών φυλάσσονται "Τα Ποντιακά Φύλλα", όπου βρήκα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Δ.Κ. Παπαδόπουλου, και στο οποίο περιγράφει ένα πανηγύρι στα Δάμια μιας άλλης εποχής… Αξίζει να το διαβάσουν οι Παλαγιώτες, παλιοί και νέοι…

Υ.Γ. Ντάμια = πρόχειρος αγροτικός οικίσκος στα χωράφια. Είναι και ο στάβλος πλάι στο σπίτι. Γενικά, ένα πρόχειρο κτίσμα, όχι για κανονική διαμονή. Από το τουρκικό dam, που θα πει καλύβα, στάβλος αλλά και στέγη. Είναι λέξη που χρησιμοποιείται πολύ στη Λέσβο και τη βρίσκουμε και σε τοπωνύμια. Στα ντάμια διανυκτέρευαν οι οικογένειες όταν γινόταν το μάζεμα της ελιάς (sarantakos.wordpress.com/2015/01/06/lesbowords).

Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)

➤ Διαβάστε επίσης: Εξερευνώντας τους ακατοίκητους σήμερα οικισμούς Ποταμός και Ιάνα
[post_ads]