Ο Πόντιος φιλόλογος Χριστόφορος Δρακοντίδης στο Γυμνάσιο Διδυμοτείχου του Μεσοπολέμου

Το "παράθυρο του δράκου" στο Γυμνάσιο επάνω στο Κάστρο του Διδυμοτείχου και ο Πόντιος Γυμνασιάρχης του Χριστόφορος Δρακοντίδης.

της Ουρανίας Πανταζίδου

Η Νέα Ορεστιάδα είναι η νεότερη πόλη του ελληνικού κράτους, η οποία δημιουργήθηκε κοντά στον Έβρο ποταμό, για τους πρόσφυγες «εκ της απολεσθείσης Αδριανουπόλεως και Καραγατσίου» το 1923.

Ο μηχανικός που χάραξε τη νέα πόλη ήταν ο μηχανικός της Διοίκησης Θράκης Γεώργιος Μαγκλής. Σ΄ εκείνα τα έργα, στην οικοδόμηση της νέας πόλης εργαζόταν κι ένας νεαρός μηχανικός ως βοηθός «…ο Πόντιος εξ Ερζερούμ, Έλληνας Κυριακίδης. Συμπαθέστατος μηχανικός, νεαρός την μορφήν, ανεξαντλήτου μειλιχιότητος και ευγενείας, βοηθός των δυο κυριοτέρων μηχανικών και βρίσκεται πότε εδώ και πότε εκεί με το γωνιόμετρο και τη μετρική ταινία…». (το άρθρο της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ στις 27/11/1923 υπογράφει ο Δρακοντίδης Χριστόφορος).

Η τόσο τρυφερή αναφορά του αρθρογράφου στο νεαρό Πόντιο μηχανικό Κυριακίδη με ώθησε να αναζητήσω περισσότερες πληροφορίες γι΄ αυτόν (τον Δρακοντίδη). Η αναζήτησή μου θα με οδηγήσει στην ίδρυση της Ορεστιάδας αλλά και στο Διδυμότειχο.

Το πιθανότερο ο Χριστόφορος Δρακοντίδης ν΄ ακολούθησε τη μοίρα των χιλιάδων προσφύγων, που μετά την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης τον Οκτώβριο του 1922 πέρασαν από την Αδριανούπολη τον Έβρο ποταμό.

Όπως βλέπουμε παρακάτω, το Μάρτιο του 1912 το όνομά του Χριστόφορου Ν. Δρακοντίδη βρίσκεται στο συγχαρητήριο τηλεγράφημα, που εστάλη από την Αδριανούπολη στο Εθνικό Πανεπιστήμιο στην Αθήνα, με την ευκαιρία του εορτασμού των 75 χρόνων λειτουργίας του.

Οι παρακάτω υπήρξαν φοιτητές του Πανεπιστημίου (ανάμεσά τους μπορούμε να διακρίνουμε πολύ γνωστά ονόματα που στη συνέχεια θα σημαδέψουν την ιστορία της Αλεξανδρούπολης):

Όταν το 1923 οικοδομήθηκε η Ορεστιάδα, ο Χριστόφορος Δρακοντίδης θα τοποθετηθεί Γυμνασιάρχης στη νέα πόλη.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ στις 18/10/1923 όταν ο Διευθυντής Δενδροκομίας Θράκης Παρασχάκης επισκέφτηκε την Ορεστιάδα και συνεργάστηκε με τον Διοικητικό Επίτροπο Σπ. Ευριπίδου για τη δενδροφύτευση της πόλης, ελήφθη πρόνοια μεταξύ άλλων και για τον σχολικό κήπο, η διεύθυνση του οποίου ανατέθηκε στον διευθύνοντα το Γυμνάσιο Χριστόφορο Δρακοντίδη.

Αργότερα ο Δρακοντίδης θα μετατεθεί στο Γυμνάσιο του Διδυμοτείχου.

Ψάχνοντας πληροφορίες για το Γυμνάσιο του Διδυμοτείχου θα βρω να γίνεται αναφορά στο Γυμνασιάρχη Δρακοντίδη, ένα φιλόλογο κάποιας ηλικίας, ξερακιανό, φαλακρό, αυστηρό, απρόσιτο και γεροντοπαλίκαρο… Και μια φωτογραφία όπου απεικονίζεται μαζί με τον Αρχιμανδρίτη Ν. Βαφείδη.

Η δυτική πλευρά του Γυμνασίου Διδυμοτείχου με τους καθηγητές και μαθητές.
Στο μέσον ο Γυμνασιάρχης Χρ. Δρακοντίδης δίπλα στον Αρχιμανδρίτη Ν. Βαφείδη.

Επίσης πληροφορήθηκα ότι οι μαθητές του μεσοπολέμου τον αποκαλούσαν με το παρατσούκλι «ο Δράκος». Χαρακτηριστική στους παλαιότερους ήταν η φράση «το παράθυρο του δράκου», υπονοώντας ένα από τα τρία παράθυρα στην όψη της διώροφης πτέρυγας του Γυμνασίου, όπου βρισκόταν το γραφείο του Δρακοντίδη.

Το Γυμνάσιο επάνω στο Κάστρο του Διδυμοτείχου το 1931

Ανατρέχοντας στα αρχεία της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών καθώς ήμουν σχεδόν σίγουρη για την ποντιακή καταγωγή του, θα βρω το αφιέρωμα του Γεώργιου Κανδηλάπτη στον Δρακοντίδη, με αφορμή το θάνατό του.

Ποιος ήταν ο Χριστόφορος Ν. Δρακοντίδης (Γράφει ο Γ. Κανδηλάπτης)

Ο Χριστόφορος Δρακοντίδης γεννήθηκε στην Άνω Χαβίανα Αργυρούπολης στον Πόντο. Τα πρώτα γράμματα τα διδάχθηκε στο Δημοτικό Σχολείο της πατρίδος του από τον Αργυρουπολίτη δάσκαλο Κυριάκο Γ. Κανδηλάπτη (ξάδελφο του συγγραφέα).

Με τη βοήθεια του συμπατριώτη του ιερομόναχου Δωρόθεου Πουταχίδη θα συνεχίσει τις σπουδές του στο ελληνικό Φροντιστήριο της Αργυρούπολης. Στη συνέχεια με την οικονομική υποστήριξη του επίσης συμπατριώτη του Δ. Μελικίδη, μυστικοσυμβούλου του αντιβασιλέα του Καυκάσου Βαρατζόφ, θα μεταβεί και θα σπουδάσει στη Μεγάλη του Γένους Σχολή και από εκεί στην Αθήνα στο Εθνικό Πανεπιστήμιο. Επίσης για δυο χρόνια θα σπουδάσει στην Εσπερία (Ιταλία).

Θα διδάξει σε σχολεία στην Αμισό, στη συνέχεια στη Σμύρνη, στην Αδριανούπολη και τέλος στο Διδυμότειχο και στα Γρεβενά. Όταν συνταξιοδοτήθηκε θα ζήσει στο Διδυμότειχο όπου και θ΄ αφήσει την τελευταία του πνοή.

Ο Γεώργιος Κανδηλάπτης θα γράψει για το θάνατο του Χριστόφορου Δρακοντίδη:

«Ο απηνής χάρων αφήρπασα και άλλον εκ των Ποντίων επιστημόνων, τον εν Διδυμοτείχω της Θράκης Γυμνασιάρχην και δεινόν φιλόλογον Χριστόφορον Δρακοντίδην, εις ηλικίαν 69 ετών.

Ο μεταστάς εκλεκτός επιστήμων επί 40 και πλέον έτη αφιέρωσεν εαυτόν εις την διαπαιδαγώγησιν της Ελληνικής νεολαίας εις διάφορα κέντρα του Ελληνισμού.

Μειλίχιος και γλυκύς και χριστιανικώτατος, ακαταπόνητος και βαθύς μελετητής της Ποντιακής ιστορίας δεν έπαυσεν διδάσκων και γράφων εν Διδυμοτείχω. Όλη η Κοινότης με επικεφαλής τον Μητροπολίτην παρηκολούθησε την εκφοράν, εξεφωνήθησαν πολλοί λόγοι ο δε τύπος της Θράκης και Μακεδονίας του αφιέρωσε μακρά άρθρα».

ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΦΥΛΛΑ, τεύχος 24 / Φεβρουάριος 1938

Επίσης ο μεγάλος των Θρακών λόγιος Μυρτίλος Αποστολίδης, ο οποίος θα συνυπηρετήσει για πέντε χρόνια στα Ζαρίφεια Σχολεία με τον Χριστόφορο Δρακοντίδη, μεταξύ πολλών άλλων θα γράψει:

«Ο Χριστόφορος Ν. Δρακοντίδης ήταν Πόντιος από την Αμισό. Στην Αθήνα, εργαζόμενος κατόρθωσε να σπουδάσει φιλολογία. Το 1898 θα αναγορευθεί Διδάκτωρ με το βαθμό λίαν καλώς. Αμέσως θα διορισθεί καθηγητής στα Ζαρίφεια Σχολεία στη Φιλιππούπολη, όπου θα διδάξει για πέντε χρόνια 1898-1903.

Εγκρατέστατος, υγιής, ακαταπόνητος και μελετηρότατος. Ανήκε σε εκείνη τη γενιά των Ελλήνων φιλολόγων που ολοένα εκλείπει. Ήταν εραστής της κλασσικής φιλολογίας και δε σταματούσε μέρα και νύχτα να μελετά τους αρχαίους συγγραφείς.

Χαρακτήρας ηθικός, ευσυνείδητος "δέν ηδύνατο να κάμπτη την σπονδυλικήν στήλην πρό των ισχυρών τής ημέρας". Θ΄ απολυθεί από τα Ζαρίφεια Σχολεία διότι δε δέχτηκε να προάγει την ανεψιά μεγάλου εφόρου των σχολείων, ενώ στο ελεύθερο κράτος διοριζόταν μακριά από τα επιστημονικά κέντρα. Μετά τη συνταξιοδότησή του θα ζήσει στο Διδυμότειχο».

Η τελευταία επιστολή που παρέλαβε ο Αποστολίδης από τον Δρακοντίδη είχε ημερομηνία 27 Νοεμβρίου 1937. Το θέμα της αλληλογραφίας τους ήταν η ιστορία του Διδυμότειχου και της Πλωτινούπολης. Ο Αποστολίδης θα του απαντήσει στις 8 Δεκεμβρίου 1937 και ενώ περίμενε την απάντησή του κάποιος φίλος του από την Αθήνα θα τον πληροφορήσει για το θάνατο του Δρακοντίδη.

Ο Χριστόφορος Δρακοντίδης θ΄ αφήσει την τελευταία του πνοή στην πόλη που αγάπησε, το Διδυμότειχο (το διάστημα μεταξύ του Δεκεμβρίου του 1937 - Ιανουάριος 1938), έπειτα από 22 χρόνια εκπαιδευτικής προσφοράς στη θρακική γη και 40 συνολικά χρόνια συνεχούς προσφοράς στην εκπαίδευση.

Ο Μυρτίλος Αποστολίδης τοποθετεί ως πιθανή ημερομηνία γεννήσεως του Δρακοντίδη περίπου το 1860-1862. Υπολογίζοντας όμως ότι πέθανε σε ηλικία 69 ετών, σύμφωνα με τον Κανδηλάπτη, πιθανόν η ημερομηνία γεννήσεώς του να ήταν μερικά χρόνια αργότερα, ίσως γύρω στο 1868-1869.

Ο Χριστόφορος Δρακοντίδης έγραψε την πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη: «ΑΝΕΥ ΠΟΛΕΩΝ ΜΕΧΡΙ ΤΡΑΪΑΝΟΥ - Η ΠΕΡΙ ΤΟΝ ΕΒΡΟΝ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΘΡΑΚΗ, ΧΡΟΝΟΙ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ», Αλεξανδρούπολις 1937 (https://anemi.lib.uoc.gr).

Διαβάζοντας τις "Αναμνήσεις εκ Θράκης 1920-1922" του αναπληρωτή Διοικητή Θράκης Κώστα Γεραγά, ανακάλυψα το λόγο του Δρακοντίδη από το συλλαλητήριο που είχε πραγματοποιηθεί στην Αδριανούπολη το Φεβρουάριο του 1921, εν όψει της Συνδιάσκεψης του Λονδίνου, όπου μίλησαν, όπως γράφει ο Γεραγάς, ένας Ελληνας, ένας Ισραηλίτης, ένας Αρμένιος και δύο Οθωμανοί.

Η παλλαϊκή εκείνη συγκέντρωση και το ψήφισμα του συλλαλητηρίου όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια δεν κατάφεραν να πείσουν τις Μεγάλες Δυνάμεις, με τα γνωστά αποτελέσματα για την Ανατολική Θράκη…

Για την ιστορία, ανάλογο συγχαρητήριο τηλεγράφημα στο Εθνικό Πανεπιστήμιο εστάλη το 1912 και από το τότε Δεδέαγατς.

Ο Χριστόφορος Δρακοντίδης υπήρξε θύμα των εκκαθαρίσεων του Κινήματος Κονδύλη και θα απολυθεί από Γυμνασιάρχης του Διδυμοτείχου τον Ιούλιο του 1935. Τότε είχαν καθιερωθεί και τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, που εκδίδονταν με βάση τις πολιτικές και φιλοσοφικές απόψεις των ενδιαφερομένων. Πολλοί διανοούμενοι - εκπαιδευτικοί τότε είτε απολύθηκαν είτε εξορίστηκαν (π.χ. Βάρναλης, Γληνός κ.α.).

Τον Σεπτέμβριο του 1935 η τότε κυβέρνηση θα επαναφέρει κάποιους από τους εκκαθαρισθέντες εκπαιδευτικός και ο Δρακοντίδης ήταν ανάμεσα σε εκείνους. Αυτοί που επανήλθαν επρόκειτο να αναδιοριστούν σε άλλη εκπαιδευτική Περιφέρεια. Έτσι τελείωσε η καριέρα του Πόντιου Διδάκτορα Φιλολογίας στο Διδυμότειχο. Δύο περίπου χρόνια μετά θα φύγει από τη ζωή σε ηλικία 69 ετών.

Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)

➤ Διαβάστε επίσης: Το Γυμνάσιο του Κάστρου Διδυμοτείχου

Πηγές:

• Επιτροπή Ποντιακών Μελετών, Περιοδικό "Ποντιακά Φύλλα", τεύχος 24 / Φεβρουάριος 1938.
• Θρακικόν Κέντρον, Σύγγραμα "Θρακικά", 1938 (www.he.duth.gr/erg_laog/thrakika/Thrakika10.pdf, σελ. 204). Στον ίδιο τόμο υπάρχει και η πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη του Δρακοντίδη για τρεις λίθους, με ιστορικό ενδιαφέρον που βρέθηκαν στο Διδυμότειχο.
• Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 27/11/1923.
• Το Γυμνάσιο του Κάστρου Διδυμοτείχου (www.alexpolisonline.com/2018/12/blog-post_69.html)
• 1o Γυμνάσιο Ορεστιάδας (http://1gym-orest.evr.sch.gr).
• Χρήστος Κηπουρός "Θράκη - Πως από την εκλογίκευση της ιστορίας να πάμε στην εξιστόρηση της λογικής", σελ. 92 (www.24grammata.com).
• "Η Ζωή μου, ήτοι αυτοβιογραφία του εξ Αργυρουπόλεως του Πόντου Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτου - Κάνεως" της Μαρίας Βεργέτη.
• "Αναμνήσεις εκ Θράκης 1920-1922" του Κώστα Γεραγά, Τυπογραφείον "Εστία", 1925.
• Εθνικόν Πανεπιστήμιον 1837-1912 (http://digital.lib.auth.gr/record/122901 - Πλήρες κείμενο: 2:PDF File, σελ. 244, 257).

[post_ads]