Η παραβολή με το παλτό και το κουπόνι

Ήταν 1993 όταν ένας γεμάτος όνειρα νέος με σταθερή δουλειά και δεσμό, ένιωσε ότι η ζωή αρχίζει να παίρνει μια σταθερά ανοδική πορεία. Την ημέρα της ανακοίνωσης των αρραβώνων του, τα πεθερικά του αποφάσισαν να του κάνουν ένα δώρο

Ήταν 1993 όταν ένας γεμάτος όνειρα νέος με σταθερή δουλειά και δεσμό, ένιωσε ότι η ζωή αρχίζει να παίρνει μια σταθερά ανοδική πορεία. Την ημέρα της ανακοίνωσης των αρραβώνων του, τα πεθερικά του αποφάσισαν να του κάνουν ένα δώρο. Του αγόρασαν ένα επώνυμο πανάκριβο παλτό που πάντα ήθελε. Έκτοτε όποτε φορούσε το παλτό ο νέος ένιωθε «αναβαθμισμένος» και «κάποιος» στα μάτια του κόσμου. Μία μέρα όμως σε ένα πάρτι φίλων το παλτό λερώθηκε, έπεσε κόκκινο κρασί, ο νέος στεναχωρήθηκε πολύ, κράτησε του τύπους αλλά ένιωσε σαν κάποιος... να του λερώνει το image του.

Την επόμενη μέρα πρωί πρωί έτρεξε στο πιο γνωστό στεγνοκαθαριστήριο της πόλης. Ο καταστηματάρχης παρέλαβε το παλτό, έδωσε στο νέο ένα κουπόνι σαν αποδεικτικό και του είπε να επιστρέψει σε δύο εβδομάδες για να το παραλάβει λόγω μεγάλου φόρτου εργασίας. Στο κουπόνι αυτό υπήρχε μια προσφορά. Έκπτωση 25% έλεγε στις αγορές σε γνωστό σούπερ μάρκετ εντός εβδομάδας από την έκδοση του κουπονιού. Ο νέος με χαρά πήγε στην μέλλουσα γυναίκα του να την ενημερώσει για την πολύ χρήσιμη προσφορά. Το ίδιο απόγευμα πηγαίνουν στο σουπερμάρκετ και κάνουν τις αγορές του μήνα για να επωφεληθούν όσο το δυνατό περισσότερο την προσφορά του κουπονιού. Έκαναν συνολικά αγορές 200 €. Λόγω των πολύ καλών τιμών και της υπερπληθώρας των προϊόντων το ζευγάρι αποφάσισε να ψωνίζει ούτως η άλλως στο συγκεκριμένο κατάστημα. Στο ταμείο παρουσιάζουν το κουπόνι και πληρώνουν όντως 150 € όπως έλεγε το κουπόνι. Ο ταμίας τους ενημερώνει ότι λόγω του μεγάλου λογαριασμού, θα ήταν πολύ καλύτερο από εδώ και στο εξής να παραλάβουν την εκπτωτική κάρτα του καταστήματος. Με την κάρτα αυτή οι πελάτες μαζεύουν πόντους ανάλογα με τις αγορές και εκμεταλλεύονται περαιτέρω σημαντικές εκπτώσεις και δώρα. Το ζευγάρι ενέδωσε στην πρόταση και η κάρτα αγορών εκδόθηκε. Με αίσθημα ικανοποίησης για τις σωστές κινήσεις το ζευγάρι μπήκε στο νεοαποκτηθέν αυτοκίνητό που μόλις πριν δύο μήνες ο νέος είχε αγοράζει μέσω δανείου και οδήγησαν σπίτι τους.

Το βράδυ αφού τσέκαρε ο νέος την απόδειξη και τις τιμολογημένες τιμές, μπήκε στην ιστοσελίδα του σουπερμάρκετ και διαπίστωσε ότι η κάρτα αυτή μετά από ένα συγκεκριμένο αριθμό πόντων είχε προσφορά 50% έκπτωση σε συγκεκριμένη τράπεζα στα έξοδα έκδοσης δανείου για αγορά αυτοκινήτου ή ακινήτου. Ο νέος αναρωτήθηκε κατευθείαν από μέσα του, γιατί δεν το είχε μάθει αυτό τρεις μήνες πριν και να γλιτώσει λεφτά από το δάνειο αγοράς αυτοκινήτου. Το ζευγάρι σε οκτώ μήνες θα παντρευόταν και ήδη συζητούσε σοβαρά το ενδεχόμενο στεγαστικού δανείου με την συνδρομή των γονιών εκατέρωθεν. Χρειαζόταν ένα σπίτι δικό τους για να ζήσει η οικογένεια μελλοντικά. Με αυτό στο μυαλό ενημερώνει την αρραβωνιαστικιά του για την προσφορά αυτή. Δίνουμε ενοίκιο 600 € είπε η γυναίκα, γιατί δεν παίρνουμε ένα δάνειο με την ίδια δόση για να μας μείνει και το σπίτι; Ο άντρας κόμπιασε λίγο, η κίνηση αυτή του φαινόταν μεγάλη, αλλά ταυτόχρονα σκέφτηκε ότι είχε και δίκιο. Το ζευγάρι διοργανώνει πάρτι για να ανακοινώσει τα νέα του γάμου τους όπως και την απόφαση αγοράς νέου σπιτιού, στους φίλους και συγγενείς τους. Όλες οι αγορές για το πάρτι έγιναν φυσικά από το συγκεκριμένο σούπερ μάρκετ.

Σε τέσσερις μήνες μέσα οι πόντοι μαζεύτηκαν. Την επομένη κιόλας το ζευγάρι κάνει στην τράπεζα αίτηση για στεγαστικό δάνειο 170 χιλ. ευρώ με εγγυητή τον πατέρα του νέου. Το ζευγάρι και ο πατέρας ήταν καθαροί, με εισοδήματα και πληρούσαν όλα τα κριτήρια. Η προέγκριση έγινε αποδεκτή μέσα σε δύο ώρες από τα κεντρικά και με την προσκόμιση της κάρτας του σουπερμάρκετ όντως πιστοποιήθηκε η έκπτωση 50% στα έξοδα έκδοσης του δανείου. Η υπάλληλος της τράπεζας τους ενημέρωσε για τα ευχάριστα νέα και πάνω στην χαρά τους είπε ότι μπορούν να εκμεταλλευτούν και μία άλλη προσφορά της τράπεζας. Μια πιστωτική κάρτα με έκπτωση 10% στο ΦΠΑ για όλες τις αγορές τους. Ο υπάλληλος τους έβαλε να αναλογιστούν το μεγάλο όφελος που θα έχουν στην φορολογική τους δήλωση και στις αγορές ενός ολόκληρου χρόνου και συμφώνησαν μέσα σε 5 λεπτά. Η κάρτα εκδόθηκε μέσα σε 10 λεπτά αναμονής. Η ψυχική ευφορία ήταν μεγάλη. Χαρούμενοι με την διπλή ευχάριστη εξέλιξη, ένιωσε το ζευγάρι την αγάπη τους να δυναμώνει. Επιτέλους η ζωή τους είχε αρχίσει να στήνεται σε σταθερά θεμέλια είπαν.

Πολύ σύντομα διαπίστωσαν ότι όλη σχεδόν η αγορά λειτουργούσε με ανάλογες προσφορές, κουπόνια και κάρτες. Όλοι σχεδόν οι γνωστοί και φίλοι είχαν ήδη περισσότερα κουπόνια και κάρτες αντί για χρήματα στο πορτοφόλι. Έτσι ο κόσμος και φθηνότερες αγορές έκανε και πιο ασφαλής στον δρόμο αισθανόταν. Πέρασε ένας χρόνος, οι πωλήσεις των προϊόντων και των υπηρεσιών είχαν αυξηθεί κατά 100%, οι πελάτες και καταναλωτές ένιωθαν ικανοποίηση, σιγουριά και εμπιστοσύνη προς στην αγορά και η οικονομία του κράτους ήκμαζε.

Λόγω όμως της μεγάλης επιτυχίας του συστήματος αυτού αλλά και της πλεονεξίας της αγοράς, τα μεγάλα πολυκαταστήματα άλλαξαν την ρότα. Αποφάσισαν ναι μεν την συνέχιση της τακτικής των καρτών αλλά με μικρότερη ανταπόδοση και ταυτόχρονη αύξηση των τιμών για μεγιστοποίηση των κερδών τους. Μέσα σε έξι μήνες ακολούθησε όλη η αγορά, από τις τράπεζες έως το συνοικιακό ψιλικατζίδικο, κάτω από το ραντάρ βέβαια των καταναλωτών. Ο κόσμος λόγω συνήθειας, ενταντικοποιημένου μάρκετινγκ και καλής θέλησης συνέχισε την πρότερη τακτική του. Η αγορά όμως συνέχισε ακάθεκτα την εφαρμογή της τακτικής αυτής για την περαιτέρω μεγιστοποίηση των κερδών. Η κατάσταση μέσα σε ένα χρόνο έφτασε στο να μην υπάρχει καμία ουσιαστική έκπτωση ή πραγματική ωφέλεια, οι διαφημίσεις όμως αυξήθηκαν σε σημείο να κατακλύζεται η αγορά από υποτιθέμενες προσφορές. Οι τιμές αντί να μειώνονται αυξάνονταν και οι κάρτες αγορών ουσιαστικά τελικά αποσυνδέθηκαν πλήρως από την οποιαδήποτε εκπτωτική αντιστοιχία τους. Έτσι μέσα σε τρία χρόνια σχεδόν, εμμέσως πλην σαφώς κατέληξε ουσιαστικά το πορτοφόλι του καταναλωτή εν αγνοία του να περιέχει τίποτα άλλο παρά άχρηστα κουπονικά έντυπα και παρωχημένες πλαστικές κάρτες που κάποτε πρόσφεραν έκπτωση.

Για 15 συνεχόμενα χρόνια οι τράπεζες υπερπληθώρισαν την αγορά με κάρτες και κουπόνια. Τα τελευταία 4 όμως σταμάτησαν. Δεν υπήρχε πλέον λόγος για την διαιώνιση του συστήματος αυτού. Ότι κέρδος ήταν να βγει βγήκε. Έτσι άρχισαν την ακριβώς αντίθετη λογική. Διέκοψαν την οποιαδήποτε νέα τροφοδότηση της αγοράς με νέες κάρτες, προσφορές και κουπόνια. Το αποτέλεσμα ήταν μέσα σε ένα χρόνο να μειωθούν δραματικά οι πωλήσεις και η οικονομία να μπει σε ύφεση. Η μείωση εσόδων των επιχειρήσεων όμως οδήγησε και σε μείωση εσόδων για το κράτος. Έτσι οδήγησε το κράτος στην υπερφορολόγηση ώστε να συντηρήσει τον ισολογισμό του στα επίπεδα των πρότερων ετών και στη μείωση των παροχών του. Άρχισε απότομα λοιπόν να φορολογεί το αντίκρυσμα και την αντιστοιχία των κουπονιών και των καρτών. Το σπίτι, το αυτοκίνητο, τα τρόφιμα και το παλτό το ίδιο. Τα θεώρησε δείκτη ευρωστίας του καταναλωτή. Για να τα έχει κάποιος όλα αυτά σημαίνει ότι έχει, είπαν στις ειδήσεις.

Ο κόσμος όμως δεν είχε πλέον, έτσι λόγω της έλλειψης ρευστότητας και αδυναμίας πληρωμής άρχισε να περιορίζεται και να παραχωρεί αναγκαστικά σιγά σιγά τα σπίτια, τα αυτοκίνητα και όλα τα περιουσιακά του στοιχεία πίσω στο κράτος και στις τράπεζες. Ο κόσμος τελικά έμεινε με τίποτα δικό του. Του έμειναν μονάχα δανεικά, χρέη, κάτι άχρηστα χαρτιά και κάτι παροπλισμένες πλαστικές κάρτες στο πορτοφόλι για να του θυμίζουν ότι κάποτε τουλάχιστον πέρασε καλά. Τώρα επειδή έφταιξε πρέπει να πληρώσει του είπαν.

Το ζευγάρι συγκεκριμένα λόγω της συνδρομής των γονέων και εγγυητών των δανείων τώρα πρόσφατα άρχισε να κινδυνεύει να χάσει το σπίτι του, το αυτοκίνητό του, το παλτό του και μάλλον χωρίζουν κιόλας. Ο νέος είναι τώρα μεσήλικας.
Τhe end.

Ερωτήσεις - Ηθικό δίδαγμα:

Ποιός φταίει που εξελίχθηκε έτσι η ζωή του του νέου; Ο νέος; Το στεγνοκαθαριστήριο; Το σουπερμάρκετ; Η τράπεζα; Το κράτος; Ποιός;

Ποιός έχασε τελικά; Ο νέος; Το στεγνοκαθαριστήριο; Το σουπερμάρκετ; Η τράπεζα; Το κράτος; Ποιός;

Ποιός κέρδισε τελικά; Ο νέος; Το στεγνοκαθαριστήριο; Το σουπερμάρκετ; Η τράπεζα; Το κράτος; Ποιός;

Γιατί το κράτος φορολόγησε μονάχα το αντίκρυσμα των καρτών και των κουπονιών;

Ποιό είναι τελικά το πραγματικό χρήμα, το παλτό ή το κουπόνι;

Τι μπορεί να κάνει πλέον ο μεσήλικας που χάνει τα πάντα στην ζωή του; Να πέσει σε κατάθλιψη; Να θεωρήσει τον εαυτό του άχρηστο; Να αυτοκτονήσει; Να βρει μιά δουλειά με αμοιβή 350 κουπόνια τον μήνα; Τι;

Είναι τελικά η ιστορία φανταστική και σουρεαλιστική ή μήπως έχει μεγάλη δόση πραγματικότητας μέσα της;

Το μόνο σίγουρο είναι ότι μέσω των απαντήσεων στα παραπάνω ερωτήματα της παραβολής βρίσκονται και οι πολύ χρήσιμες απαντήσεις - κανόνες - λύσεις στο πραγματικά σουρεαλιστικό παρόν.

Βασίλης Παπαδόπουλος