Μία κατάθεση ως μαρτυρία και αναστοχασμός

την ιστορική εξέλιξη του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Τ.Α.) στη μεταπολιτευτική Ελλάδα ανεδείχθησαν σημαντικές προσωπικότητες που τον υπηρέτησαν με αφοσίωση, συνέπεια και σηματοδότησαν με το έργο τους την πορεία του

Κριτική στο βιβλίο του πρώην Δημάρχου Αλεξανδρούπολης κ. Α. Σουλακάκη

«Γενόμενη -η πόλη- μεν ουν του ζην ένεκεν, ούσα δε του ευ ζην»
Αριστοτέλης

Στην ιστορική εξέλιξη του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Τ.Α.) στη μεταπολιτευτική Ελλάδα ανεδείχθησαν σημαντικές προσωπικότητες που τον υπηρέτησαν με αφοσίωση, συνέπεια και σηματοδότησαν με το έργο τους την πορεία του. Ενδεικτικά αναφέρουμε το Γ. Κλάδο (Δήμαρχος Ανωγείων για 5 θητείες ), το Σ. Αρσένη (Δήμαρχος Ιθάκης για 5 θητείες), το Χ. Παλαιολόγο (Δήμαρχος Λεβαδέων για 3 θητείες), το Σ. Μπέη (Δήμαρχος Καλαμάτας επί 13 χρόνια), το Χ. Χατζόπουλο (ΕΠΤΑ θητείες σε διάφορους θεσμούς της Τ.Α.). Μεταξύ αυτών των ηγετικών προσώπων της Τ.Α. τη δική του ξεχωριστή θέση διεκδίκησε και κατέχει επάξια ο Τάσος Σουλακάκης, Δήμαρχος Αλεξανδρούπολης τα χρόνια 1679-1990 και ο οποίος πρόσφατα δημοσιοποίησε το βιβλίο του «Στην πόλη και στο Δήμο – Μία αφήγηση, μια εξομολόγηση» (Εκδόσεις Γραφίς, σελ. 274, 2013).

Με το βιβλίο αυτό ο συγγραφέας καταθέτει την προσωπική του μαρτυρία για τη θητεία του, την Αλεξανδρούπολη και το Δήμο της στα χρόνια που τον υπηρέτησε αλλά σχολιάζει και τα δρώμενα μετά το '90 μέχρι την ανάδειξη ως Δημάρχου του Ε. Λαμπάκη (τη θητεία του οποίου αφήνει έξω από το βιβλίο του). Πρόκειται για την προσωπική κατάθεση του στο συλλογικό ταμείο της Αλεξανδρούπολης η οποία οριοθετεί και στοιχίζει δρώμενα και πρόσωπα στους οδοδείκτες της πόλης και του Δήμου. Θα θεωρήσουμε το βιβλίο ως αφορμή αναστοχασμού της μεταπολιτευτικής πορείας της πόλης έτσι ώστε να γίνει με νηφαλιότητα και αντικειμενικότητα η τεκμηρίωση των θετικών και αρνητικών προσήμων. Διότι δεν είναι εύκολη απόφαση και δουλειά η αφήγηση και η καταγραφή της πρόσφατης ιστορίας μιας πόλης. Θέλει αξιολογική τόλμη στη λειτουργία της κρίσης μας, η οποία αρδεύει από τον υποκειμενισμό αφού το αφηγηματικό υλικό είναι η προσωπική μας εμπειρία, ενώ πολλοί από τους πρωταγωνιστές της ιστορίας είναι συστεγασμένοι ακόμη στο ίδιο καταφύγιο της πόλης. Γύρω από ένα κείμενο υπάρχει το παρακείμενο και πίσω από αυτό το υποκείμενο. Και όλα έχουν την αξία και σημασία τους. Η σειρά των άρθρων, το εξώφυλλο, οι προμετωπίδες, οι τίτλοι και οι υπότιτλοι, οι αφιερώσεις, οι φωτογραφίες και οι λεζάντες.

- Δεινόν οι πολλοί, πανούργους όταν έχωσι προστάτας.
- Αλλ’ όταν χρηστούς λάβωσι, χρηστά βουλεύουσ αεί.
Ευριπίδης

Η θητεία, παρουσία και προσφορά του Τ. Σουλακάκη στην Αλεξανδρούπολη και το Δήμο είναι εξόχως σημαντική, ενδιαφέρουσα, μοναδική, ιδιαίτερη. Έχει συγκλονιστικές και ανατρεπτικές πτυχές αλλά έχει και σημεία αμφίσημα και αγκυλώσεις.

Η θητεία του λειτουργεί πλέον ως μέτρο σύγκρισης για πετυχημένους Δημάρχους. Ανέβασε τον πήχη ψηλά και πολλοί περνούν από κάτω. Αναδείχθηκε ηγέτης ενός πλειοψηφικού ρεύματος της κοινωνίας μέσα από την ικανότητα του να συνθέτει, να συνεργάζεται, να διαβουλεύεται. Διακρίθηκε ως φορέας της κουλτούρας της ανοχής, της διαφορετικότητας, της συλλογικότητας, της συνεννόησης, της διαπραγμάτευσης. Διεκδικητικός και μαχητικός αναδείχθηκε σε δρομέα μεγάλων αποστάσεων, που έτρεχε με ψυχή και πείσμα. Αρκετές φορές, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του, δίνει την εικόνα ενός ηγέτη με τη μοναξιά της δημιουργικής προσωπικότητας. Έδειξε εμπιστοσύνη σε νέους, επένδυσε στο ανθρώπινο δυναμικό της πόλης.

Οι εκλογικές του νίκες ήταν νίκες ενάντια στις παραδοσιακές ελίτ της πόλης, ενάντια στους «τοπικούς ολιγάρχες». Αξιοποίησε σε μέγιστο βαθμό το θεσμικό πλαίσιο της Τ.Α. και παρήγαγε δομές πρωτοφανέρωτες. Συνεργάσθηκε με επιτυχία με την αριστερά και η ανανεωτική αριστερά με τη συμμετοχή της στα δρώμενα του Δήμου αναδείχθηκε σε σημείο πολιτικής αναγέννησης. Έχτισε και δρομολόγησε μεγάλα έργα υποδομών πού έβαλαν την Αλεξανδρούπολη στο χάρτη των σύγχρονων πόλεων. Με τη δημιουργική ώσμωση ιδεών που υποστήριξε, την αντίληψη του θεσμού ως πεδίο πολιτικής έκφρασης συναίνεσης, συλλογικότητας και συμμετοχικότητας υπερέβη την καιροφυλακτούσα κοινωνική εντροπία. Οι ομόφωνες αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου, οι διαπαραταξιακές συγκλίσεις(που σήμερα έγιναν μόδα), οι θεσμοί λαϊκής συμμετοχής (αν έλειπε η άστοχη αναφορά στη σελ.58 θα ήταν καλύτερα), θύμιζαν την άποψη του Ίταλο Καλβίνο «οι πόλεις είναι τόποι ανταλλαγών. Αλλά οι ανταλλαγές αυτές δεν είναι μονάχα ανταλλαγές εμπορευμάτων, είναι και ανταλλαγές λέξεων, πόθων, αναμνήσεων».

«Τιμά τα πράγματα κρέσσονα ποιεί»
Βίων

Η περίοδος όμως του Τ.Σ. ως δημάρχου σηματοδοτήθηκε και από φαινόμενα και καταστάσεις που χρειάζονται ερμηνεία και καταλογισμό. Η άνοδος και κυριαρχία της κομματοκρατίας και γραφειοκρατικών ομάδων και μηχανισμών του ΠΑΣΟΚ ήταν ένα θλιβερό γεγονός που το πλήρωσε ακριβά και ο ίδιος. Δεν αυτονομήθηκε από τον ακραίο εξουσιασμό του κινήματος, δεν διαμόρφωσε ύφος ενός ανεξάρτητου αυτοδιοικητικού κινήματος. Το κομματικό πραξικόπημα αποκαθήλωσής του το 1994 (σελ. 176), η αποδοχή της αθλιότητας των χρισμάτων στην Τ.Α. και η εξάρτηση από την κομματοκρατία (σελ. 194), η απουσία διαδικασιών ανάδειξης συνέχειας, η άθλια ψηφοθηρική συμπεριφορά κομμάτων και παρατάξεων απέναντι στους μουσουλμάνους (σελ. 155) είναι γεγονότα που προβλημάτισαν αυτούς που είχαν το θάρρος να αντιταχθούν στην κυριαρχία του λαϊκισμού που επέβαλλε εκείνη την περίοδο το ΠΑΣΟΚ.

Δεν υπήρξαν μεταρρυθμιστικές, εκσυγχρονιστικές, καινοτόμες φωνές και πρακτικές. Δεν καταδικάσθηκε το πραξικόπημα του 1982 του Μ. Κουτσόγιωργα με την κατάργηση των διευθυντών του δημοσίου, υπήρξε σύνταξη με την κεντρική άποψη του ΠΑΣΟΚ για απαξίωση της ΕΟΚ, δεν παρήχθη λόγος για την αναγκαία μεταρρύθμιση της Τ.Α. Ενώ προωθήθηκαν θέματα χωροταξίας – πολεοδομίας δεν υπήρξε ουσιαστικό ενδιαφέρον για το μετασχηματισμό του αστικού χώρου της πόλης. Η οργάνωση της βασίσθηκε ως επί το πλείστον στο μονοκεντρικό μοντέλο με τις πολυκατοικίες και τις εργολαβίες με μια γραμμική ανάπτυξη κατά μήκος του κύριου οδικού άξονα.

Το κείμενο δεν επιχειρεί να λύσει τα μεθοδολογικά και επιτημολογικά προβλήματα της σύγχρονης ιστοριογραφίας μέσω των προσωπικών αφηγήσεων. Στόχος του είναι η ανατροφοδότηση επίκαιρων προβληματισμών σε μια συγκυρία κρίσης των δημοκρατικών θεσμών και της κοινωνίας των πολιτών στον τόπο μας καθώς αναβιώνει ένας θάλλων μεταφυσικής καταγωγής επικίνδυνος εθνικολαικισμός.

Υ.Γ.
1. Η αγιοποίηση κάνει κακό στη δημόσια υγεία.
2. Το κείμενα πρέπει να είναι χρήσιμα κι όχι αρεστά.
3. «Ο βίος βραχύς, η δε κρίσις χαλεπή», Ιπποκράτης.
4. Οι άνθρωποι σκοντάφτουν σε λιθάρια, όχι σε βουνά.
5. «Να δουλεύεις σκληρότερα δε φτάνει. Πρέπει να δουλεύεις εξυπνότερα», The M manager.

Δ.Π.Δ.