Το προαναγγελθέν μπλόκο στο Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη

Για πολλά χρόνια η Ουάσιγκτον δεν έκρυβε τη δυσφορία της για το έργο, εκτιμώντας ότι αυξάνει τη ρωσική επιρροή στην περιοχή

της Μανταλένας Πίου

Η απόφαση της Βουλγαρίας να αποχωρήσει από το πρότζεκτ του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη και να δώσει τη χαριστική βολή στο έργο δεν εξέπληξε πολλούς.

Ο πρωθυπουργός της χώρας Μπόρις Μπορίσοφ είχε ουσιαστικά από το 2009 προαναγγείλει το τέλος του πετρελαιαγωγού και... φάνηκε σαν να περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να το πραγματοποιήσει. Λίγες ημέρες μετά τις βουλευτικές εκλογές στη Ρωσία που κλόνισαν την παντοδυναμία Πούτιν, ενώ η Ελλάδα παραμένει βυθισμένη σε μία από τις χειρότερες κρίσεις της πρόσφατης ιστορίας της.

Την Τρίτη το Υπουργικό Συμβούλιο της Βουλγαρίας αποφάσισε ότι θα ζητήσει την ακύρωση της τριμερούς διακρατικής συμφωνίας που είχε υπογραφεί το 2007 για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης και ότι αν η Μόσχα και η Αθήνα δεν συμφωνήσουν, τότε η Σόφια θα αποχωρήσει μονομερώς σε έναν χρόνο. Το βασικό επιχείρημα των Βουλγάρων ήταν ότι ο αγωγός δεν είναι οικονομικά βιώσιμος.

Πριν από λίγες εβδομάδες ήταν η ίδια βουλγαρική κυβέρνηση που είχε δώσει το «πράσινο φως» στην περιβαλλοντική μελέτη για τον αγωγό, την οποία επί δύο χρόνια απέρριπτε, αφού προηγουμένως την είχε αναγάγει ως το κλειδί για την υλοποίησή του.

«Πάγωσε» το έργο

Τον Ιούλιο του 2010 ο πρωθυπουργός Μπόρις Μπορίσοφ προκάλεσε το πρώτο σοκ όταν δήλωσε ότι η Βουλγαρία πρέπει να εγκαταλείψει το έργο, επικαλούμενος περιβαλλοντικούς και οικονομικούς λόγους. Έκτοτε το έργο ουσιαστικά «πάγωσε», με μόνη εξαίρεση τη διαρκή επικαιροποίηση των περιβαλλοντικών μελετών. Η ματαίωση του έργου αφορά θέση που το κεντροδεξιό κόμμα του κ. Μπορίσοφ είχε εκφράσει προεκλογικά, την είχε εντάξει μάλιστα στη γενικότερη επανεξέταση όλων των σημαντικών ενεργειακών έργων, που είχαν σχέση με τη Ρωσία.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που οι Βούλγαροι εξέφραζαν την αντίθεσή τους με το έργο. Από τις αρχές της δεκαετίας του '90, όταν η ιδέα για τον πετρελαιωγό έπεσε για πρώτη φορά στο… τραπέζι, η Σόφια δεν παρέλειπε να φέρνει προσκόμματα, άλλοτε με περισσότερη και άλλοτε με λιγότερη ένταση, χωρίς ποτέ όμως μέχρι την έλευση του κ. Μπορίσοφ, να το αρνείται ολοκληρωτικά. Η αμφιλεγόμενη πολιτική των διαδοχικών βουλγαρικών κυβερνήσεων απέναντι στο πρότζεκτ, εκτός ίσως της προηγούμενης που υπέγραψε και τη διακρατική συμφωνία, αποδίδεται αφενός στην αντι-ρωσική στάση και αφετέρου στον αμερικανικό παράγοντα.

Για πολλά χρόνια η Ουάσιγκτον δεν έκρυβε τη δυσφορία της για το έργο, εκτιμώντας ότι αυξάνει τη ρωσική επιρροή στην περιοχή. Μετά την ολοκλήρωση όμως του στηριζόμενου από τις ΗΠΑ πετρελαιαγωγού Μπακού - Τσεϊχάν, που περνά μέσα από την Τουρκία, η αρνητική στάση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ φάνηκε να κάμπτεται ελαφρά, αφήνοντας για πρώτη φορά το περιθώριο να καταλήξουν οι διαπραγματεύσεις για τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης.

Το «διάλειμμα» όμως δεν κράτησε παρά για δύο μόλις χρόνια, από το 2007, όταν ο τότε υπουργός Ανάπτυξης Δημήτρης Σιούφας υπέγραψε τη διακρατική συμφωνία έως το 2009, που ανέλαβε τα ηνία της Βουλγαρίας ο κ. Μπορίσοφ με προεκλογικό σύνθημα τη ματαίωση του αγωγού, ο οποίος «απειλούσε με καταστροφή τον τουρισμό του Μπουργκάς», όπως δήλωνε και δηλώνει.

Επαναδιαπραγμάτευση

Σε εκείνη τη συγκυρία, οι αναφορές του Γιώργου Παπανδρέου, λίγο πριν από τις εκλογές του 2009, περί επαναδιαπραγμάτευσης του πετρελαιαγωγού λόγω πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων στον Έβρο, θεωρήθηκε ότι «έριχναν λάδι στη φωτιά», αφού ήταν για πρώτη φορά που η ελληνική πλευρά φαινόταν να αμφισβητεί το έργο, το οποίο μέχρι τότε είχε στηριχθεί από όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις. Βούλγαροι αναλυτές, μιλώντας στο πρακτορείο Reuters, δήλωσαν ότι ορθώς εγκαταλείφθηκε το πρότζεκτ αφού δεν ήταν επωφελές και εκτίμησαν ότι η Μόσχα δεν θα αντιδράσει έντονα στην απόφαση.

«Θα υπάρξουν μάλλον κάποιες αρνητικές επιπτώσεις για τη Βουλγαρία γιατί δεν αρέσει στη Ρωσία να την απορρίπτουν», δήλωσε αναλυτής του Ινστιτούτου Περιφερειακών και Διεθνών Σπουδών. «Αλλά το σχέδιο δεν είναι κρίσιμο για τη Μόσχα. Η Ρωσία ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο για την κατασκευή νέου πυρηνικού εργοστασίου στη Βουλγαρία και την εξασφάλιση στήριξης για τον αγωγό φυσικού αερίου South Stream».

Σταθερή στρατηγική για τον πετρελαιαγωγό - Σε στάση αναμονής η ελληνική κυβέρνηση

Στάση αναμονής έχει κρατήσει μέχρι σήμερα η ελληνική κυβέρνηση. «Δεν έχουμε καμιά επίσημη ενημέρωση για την απόφαση του βουλγαρικού υπουργικού συμβουλίου όσον αφορά την απόσυρση της Βουλγαρίας από την κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη», δήλωσε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γιάννης Μανιάτης και πρόσθεσε: «Η Ελλάδα παραμένει απολύτως σταθερή στη διαχρονική στρατηγική επιλογή τόσο για τη χρησιμότητα του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη για την Ελλάδα και τη Βουλγαρία όσο και για τη χρησιμότητα του αγωγού ως στήριξη της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης».

O πρώην υπουργός Ανάπτυξης κ. Σιούφας χαρακτήρισε εντελώς αβάσιμες τις αιτιάσεις της βουλγαρικής πλευράς περί μη οικονομικής βιωσιμότητας του έργου και προσχηματική τη στάση της σε σχέση με τα βουλγαρικά ζητήματα.

Πρωτοβουλίες

Ο κ. Σιούφας δήλωσε ότι το έργο είναι οικονομικά βιώσιμο και περιβαλλοντικά ασφαλές, εξέφρασε την ελπίδα η βουλγαρική κυβέρνηση να ανακαλέσει την απόφασή της και ζήτησε προς την κατεύθυνση αυτή άμεσες πρωτοβουλίες της ελληνικής κυβέρνησης. «Κανένα σχόλιο» ήταν η απάντηση εκπροσώπου των «Ελληνικών Πετρελαίων», μίας από τις κυριότερες εταιρείες που συμμετέχουν στην Transbalkan Pipeline, τη διεθνή εταιρεία που είχε συσταθεί για το έργο. Ωστόσο, είναι πολύ πιθανόν να ζητηθούν οικονομικές αποζημιώσεις από τη Βουλγαρία για την απόφασή της να αποσυρθεί από το πρότζεκτ, δεδομένου ότι η Transbalkan Pipeline έχει δαπανήσει αρκετά εκατομμύρια δολάρια για το σχεδιασμό του αγωγού, ενώ η Βουλγαρία δεν έχει εξοφλήσει ακόμα τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμμετοχή των βουλγαρικών εταιρειών.

Ο μήκους περίπου 200 χλμ. πετρελαιαγωγός σχεδιαζόταν για τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου στη Μεσόγειο μέσω Βουλγαρίας και Ελλάδος, ως μία παράκαμψη των στενών του Βοσπόρου. Για τους Ρώσους, αν θελήσουν να κατασκευάσουν αγωγό, υπάρχει η λύση του πρότζεκτ Σαμψούντα - Τσεϊχάν που περνά μέσα από την Τουρκία.

Για τη Βουλγαρία υπάρχει η εναλλακτική του ΑΜΒΟ, ενός αγωγού που έχει τη στήριξη αμερικανικών εταιρειών και θα συνδέει το Μπουργκάς με τα παράλια της Αλβανίας. Για την Ελλάδα, όμως, υπάρχει μόνον ο Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη.

Πηγή: Εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ