Τοξικά ψάρια στις ελληνικές θάλασσες

Λαγοκέφαλοι - Γίγαντες έχουν κατακλύσει τα τελευταία χρόνια τη θάλασσα του Αιγαίου. Τα άκρως επικίνδυνα και τοξικά αυτά ψάρια πρωτοεµφανίστηκαν στο νησί της Ρόδου το 2003 και εξαπλώθηκαν γρήγορα, φθάνοντας μέχρι και το Θρακικό πέλαγος και το βορειοανατολικό Αιγαίο γενικότερα. Τον τελευταίο καιρό αλιεύονται λαγοκέφαλοι που φθάνουν ακόμη και τα πέντε κιλά βάρος και το ένα μέτρο μήκος.

Σύμφωνα µε τους επιστήμονες, το γεγονός αυτό αποτελεί απόδειξη της ταχύτατης εξάπλωσης και της κυριαρχίας τους έναντι άλλων ειδών ψαριών στις ελληνικές θάλασσες. Μέχρι πρόσφατα οι λαγοκέφαλοι που έπιαναν µε τα δίχτυα τους οι ψαράδες δεν ξεπερνούσαν τα 200 γραμμάρια και είχαν μήκος περίπου 12 εκατοστά. Στις μέρες μας το σωματικό βάρος των λαγοκέφαλων υπερβαίνει τα 3 κιλά και τα 50-60 εκατοστά μήκος. Η εξάπλωση των λαγοκέφαλων στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο έχει πάρει πλέον τεράστιες διαστάσεις, χωρίς να είναι δυνατή οποιαδήποτε παρέμβαση, ώστε να αντιμετωπιστεί το τεράστιο αυτό πρόβλημα στην αλιεία...»

Ειδικά στην Κύπρο το θέμα των λαγοκέφαλων έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και ο πληθυσμός τους έχει αυξηθεί σημαντικά. Οι λαγοκέφαλοι τρέφονται µε άλλα είδη ψαριών που έχουν σημαντική για τους αλιείς εμπορική αξία. Μπορεί ο πληθυσμός των λαγοκέφαλων να έχει αυξηθεί, ωστόσο η αλιεία τους έχει µειωθεί από το περασμένο φθινόπωρο λόγω της απαγόρευσης να αλιεύουν οι βενζινότρατες, που κυρίως σαρώνουν µε τα δίχτυα τους βυθούς. Όμως ανάμεσα στις µαρίδες και τις γόπες βρίσκονται και οι «ποντικοί», που είναι µία από τις ονομασίες του λαγοκέφαλου, και γι’ αυτό οι καταναλωτές πρέπει πάντα να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί.

Ο λαγοκέφαλος µε την επιστημονική ονομασία lagocephalus sceleratus παράγει την τοξική ουσία τετραδοτοξίνη και μπορεί να επιφέρει ακόμη και τον θάνατο ως αποτέλεσμα πνευμονικής ανεπάρκειας σε όσους τον καταναλώσουν, τα δε συµπτώµατα που παρουσιάζουν είναι παράλυση, πόνος στο στομάχι, διάρροια, εµετός και δύσπνοια. Θάνατος από την κατανάλωση λαγοκέφαλου δεν έχει βεβαιωθεί στην Ελλάδα, αλλά µόνο στο Ισραήλ, όπου και εκεί ο πληθυσμός τους είναι τεράστιος.

Συνολικά στις ελληνικές θάλασσες έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια 34 ξενικά είδη. Τα υπόλοιπα προέρχονται από τον Ατλαντικό Ωκεανό (τέσσερα είδη) και ένα ακόμη από τις υδατοκαλλιέργειες της Μαύρης Θάλασσας. Σύμφωνα µε τους επιστήμονες, η αύξηση της θερμοκρασίας των θαλασσών λόγω των κλιματικών αλλαγών δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για να µεταναστεύουν ψάρια από θερμότερες θάλασσες στα νερά της Μεσογείου. Η παρουσία των εισβολέων στο Αιγαίο προκαλεί σημαντικές συνέπειες στο οικοσύστημα και σύμφωνα µε τις εκτιμήσεις των ιχθυολόγων αναπτύσσεται έντονος ανταγωνισμός µε τα ενδημικά ψάρια για τη διαθέσιμη τροφή στις ελληνικές θάλασσες.

Εκτός από τους λαγοκέφαλους, πάντως, το τελευταίο διάστημα στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο παρατηρείται αύξηση των πληθυσμών και άλλων ψαριών της ίδιας οικογένειας – των τετραοδοντιδών.

Χρήστος Κ. Γκιουμουσίδης,
Γεωτεχνικός – Δασολόγος
Master στην Περιβαλλοντική Πολιτική & Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Υπαίθρου