Η αρχαία Πίστυρος, ένας μοναδικός εμπορικός οικισμός στις όχθες του Έβρου

Στις όχθες του ποταμού Έβρου, μεταξύ των πόλεων Σεπτέμβρη και Βέτρεν, στη Νότια Βουλγαρία, από το 1987 οι αρχαιολόγοι ερευνούν την αρχαία εμπορική πόλη Πίστυρο. Η πόλη χτίστηκε στα εδάφη των Θρακών τον 5ο αιώνα π.Χ. και το όνομά της αναγράφεται σε συμφωνητικό, χαραγμένο σε πέτρινη πλάκα, το οποίο ορίζει τις σχέσεις μεταξύ των αποικιοκρατών και του εγχώριου πληθυσμού.

"Πρόκειται για ένα φαινόμενο, μοναδικό για την περιοχή της Βουλγαρίας και σπάνιο για την Ευρώπη, κατά το οποίο οι Έλληνες άποικοι, ωθούμενοι από την ανάγκη προμήθειας πρώτων υλών, αναγκάζονται να προχωρήσουν στο εσωτερικό της ηπείρου", λέει στη συνέντευξή του στη Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο αρχαιολόγος υφηγητής κ. Αλεξέι Γκότσεφ, υπεύθυνος των ανασκαφών...»

"Γνωρίζουμε ότι στην περίοδο του 8ου-5ου αιώνα, οι Έλληνες καλύπτουν τα παράλια της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας με αποικίες, που σκοπός τους είναι η σύναψη εμπορικών σχέσεων με τους εγχώριους πληθυσμούς. Αυτές οι αποικίες βρίσκονται κυρίως στα παράλια. Η περίπτωση της δημιουργίας της εμπορικής πόλης Πίστυρος, η οποία βρίσκεται στα ηπειρωτικά, δείχνει ότι οι Έλληνες είχαν ανάγκη από πρώτες ύλες και ότι οι σχέσεις τους με τις θρακικές φυλές ήταν σε αρκετά καλή κατάσταση".

Όπως διευκρινίζει ο αρχαιολόγος κ. Γκότσεφ, στο παρελθόν της πόλης φαίνεται η ιστορία της Βαλκανικής χερσονήσου κατά την περίοδο της ύπαρξής της. Στην περίοδο της ηγεμονίας του Θράκα βασιλιά Κότυς, οι σχέσεις των αποίκων με τον εγχώριο πληθυσμό ήταν καλές. Στη συνέχεια, κατά τη βασιλεία του διαδόχου του Κότυος, κλείνεται η συμφωνία που προαναφέραμε για την αρμονική συνεργασία και τη συμβίωση των αποίκων με τον θρακικό πληθυσμό.

Στην πόλη υπάρχουν στοιχεία από τις εκστρατείες του Φίλιππου του Μακεδόνα και του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη Θράκη, καθώς και για τους αγώνες για την εξουσία μετά το θάνατο του δεύτερου. Στην Πίστυρο υπάρχει αποτυπωμένη μια πολυποίκιλη εικόνα εθνικών, οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων. Στο διάστημα του πρώτου τέταρτου του 3ου αιώνα π.Χ., η πόλη καταστρέφεται από την μεγάλη επέλαση των Κελτών. Οι νεώτερες ανακαλύψεις μαρτυρούν μεταλλουργικές δραστηριότητες στην περιοχή της. Στην πορεία των ερευνών τους, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τμήματα ενός ισχυρού τοίχους που προστάτευε την πόλη και το οποίο ήταν κατασκευασμένο από μεγάλα κομμάτια βράχων και διέθετε δυο πύλες, εσωτερική και εξωτερική.

"Αυτό το οποίο αποτελεί σημαντικό αποτέλεσμα των αρχαιολογικών μας ερευνών, είναι η σύγχρονη τάση οικοδόμησης, η οποία διαφέρει από αυτή των Θρακών η οποία χαρακτηρίζεται από τα μεγάλα κτήρια", λέει ο κ. Γκότσεφ. "Την αρχιτεκτονική αυτή τάση βλέπουμε σε τρία κτήρια με περίπλοκα σχέδια και διάφορους χώρους. Ένα από τα κτήρια αυτά διαθέτει 14 δωμάτια σε διαφορετικά μεγέθη, τα οποία, όπως δείχνουν τα αντικείμενα που βρέθηκαν σ’ αυτά, χρησιμοποιούνταν για διαφορετικούς σκοπούς. Ενδιαφέρουσα είναι και η λιθόστρωτη οδός η οποία έχει επισκευαστεί δυο ή τρεις φορές σε διαφορετικές περιόδους. Η οδός αυτή είναι στρωμένη με πέτρινες πλάκες, έχει πεζοδρόμια και οδηγεί, από την ανατολική είσοδο, στο κέντρο της πόλης. Σημαντικό είναι και το σύστημα αποχέτευσης, τα κανάλια του οποίου είναι κατασκευασμένα με πέτρινες πλάκες και περνώντας κάτω από την κεντρική οδό, διακλαδώνεται και οδηγούν έξω από τα σύνορα της πόλης".

Τα όσα έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα, δεν αρκούν για να μας πληροφορήσουν για το αν η Πίστυρος κατοικούνταν μόνιμα ή ήταν μια εμπορική πόλη στην οποία οι Έλληνες έρχονταν σε εμπορικές επαφές με τον εγχώριο θρακικό πληθυσμό. Στις αρχαιολογικές έρευνες συμμετέχουν επιστήμονες και από άλλες χώρες. Με τη αρχή των ανασκαφών συνδέεται το όνομα του μακαρίτη Πολωνού αρχαιολόγου Μέτσισλαφ Ντομαράτσκι.

Αργότερα στις αποστολές συμμετέχουν αρχαιολόγοι από τα Πανεπιστήμια του Λίβερπουλ και της Πράγας καθώς και Γάλλοι αρχαιολόγοι. Μεταξύ των ευρημάτων συγκαταλέγονται βωμοί από πηλό και λατρευτικά ομοιώματα ζώων. Εκπληκτική είναι η ποσότητα και η ποικιλία ελληνικών κεραμικών, τα οποία θα έκαναν περήφανα τα καλύτερα ευρωπαϊκά μουσεία. Τα κεραμικά αποτελούν εξαιρετικά επιστημονικά ευρήματα και για τη χρονολόγηση, μια και το στυλ τους ορίζει τις χρονολογικές περιόδους. Στην περιοχή έχουν ανακαλυφθεί πάρα πολλά νομίσματα.

Σε ένα από τα σπίτια ανακαλύφτηκαν, κρυμμένα για μια περίοδο 23ων αιώνων, 557 αργυρά και 9 χρυσά νομίσματα της περιόδου της βασιλείας του Φίλιππου, του Αλέξανδρου και του Λυσίμαχου. Υπάρχουν πολλά ευρήματα τα οποία συνδέονται με την μεταλλουργία. Είναι γνωστό ότι οι Έλληνες έπασχαν από έλλειψη μετάλλων και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που δημιουργούσαν παρόμοιες αποικίες.

"Οι αρχαιολογικές ανασκαφές συνεχίζονται εδώ και πολλά χρόνια. Εργαζόμαστε σε μεγάλες περιοχές 5 με 6 μήνες το χρόνο", λέει ο αρχαιολόγος. "Από τη βουλγαρική πλευρά συμμετέχουν αρχαιολόγοι από το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και Μουσείο της Ακαδημίας Επιστημών, από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και από το περιφερειακό Μουσείο της πόλης Πάζαρτζικ. Μας βοηθούν, με μεγάλο ενθουσιασμό, συνάδελφοι από τις πόλεις Βέτρεν και Σεπτέμβρη. Ελπίζουμε ότι θα καταφέρουμε να δημιουργήσουμε ένα καλά οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο στην περιοχή της πόλης Πίστυρος", καταλήγει ο αρχαιολόγος κ. Γκότσεφ.

Πηγή: BNR Βουλγαρική Ραδιοφωνία
Κείμενο: Βενέτα Παβλόβα
Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης
Φωτογραφία: Αλεξέι Γκότσεφ