Κατά προτροπή του Βικέλα ο Βιζυηνός ασχολείται με τα ηθογραφικά μυθιστορήματα με στόχο την ανάδειξη και περιγραφή των ηθών και εθίμων και τα λαϊκά δρώμενα της πατρίδας του... Η ζωή και το έργο του Γεωργίου Βιζυηνού δεν είναι άγνωστα. Αυτός που δεν είναι ευρέως γνωστός είναι ο επιστήμονας Βιζυηνός, ο Παιδοψυχολόγος Γεώργιος Βιζυηνός.
Με τον όρο ηθογραφία εννοούμε γενικά την αναπαράσταση, περιγραφή και απόδοση των ηθών, των εθίμων, της ιδεολογίας και της ψυχοσύνθεσης ενός λαού, όπως αυτά διαμορφώνονται υπό την επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος και των ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Τον όρο ηθογράφος τον χρησιμοποιεί ο Αριστοτέλης για να χαρακτηρίσει τον ζωγράφο Πολύγνωτο, ο οποίος απεικόνιζε το ήθος, δηλ. το χαρακτήρα των προσώπων στις προσωπογραφίες του.
Η αναπαράσταση αυτή, που επιχειρείται ειδικότερα στη λογοτεχνία, τη ζωγραφική και τη γλυπτική προϋποθέτει μια περισσότερο ή λιγότερο ρεαλιστική αντίληψη για την τέχνη, αφού στηρίζεται στην παρατήρηση και στοχεύει στην αντικειμενική απεικόνιση. Η πεζογραφία αντλεί τα θέματά της από κοινωνίες της υπαίθρου κι από την κοινωνία και το περιβάλλον της αστικής γειτονιάς.
Βρισκόμαστε στην Ευρώπη του 1880. Η «Νανά» του Εμίλ Ζολά κάνει μια στροφή στη λαϊκή ψυχή. Η ελληνική πένα σ΄ αυτήν την εποχή του ρεαλισμού και νατουραλισμού ζητούσε το δικό της τρόπο έκφρασης.
Τον δρόμο της ελληνικής ηθογραφίας τον άνοιξε ο Συριανός Δημήτριος Βικέλας με το ιστορικό μυθιστόρημά «Λουκής Λάρας». Ζώντας στο Παρίσι από το 1882 έως το 1883 ήταν από τους ανθρώπους που ενίσχυσαν και προώθησαν έναν από τους πιο σημαντικούς διηγηματογράφους που διαθέτει ο ελληνικός 18ος αιώνας, τον Γεώργιο Βιζυηνό. Ο Βιζυηνός (με την αμέριστη χορηγία του προστάτη του Γ. Ζαρίφη) επισκέπτεται το Παρίσι το 1882 όπου γνωρίζει το Βικέλα. Η σχέση που είχε ο Βικέλας με το Βιζυηνό αποτυπώνεται σε επιστολή προς τη μητέρα του στις 18 Νοεμβρίου 1882 όπου μεταξύ άλλων της γράφει «Χθες το εσπέρας είχα εδώ τον Βιζυηνόν. Συχνά τον βλέπω αυτόν και φιλολογούμεν».
Κατά προτροπή του Βικέλα ο Βιζυηνός ασχολείται με τα ηθογραφικά μυθιστορήματα, με στόχο την ανάδειξη και περιγραφή των ηθών και εθίμων και τα λαϊκά δρώμενα της πατρίδας του. «Το Αμάρτημα της μητρός μου» μεταφράστηκε στα γαλλικά από το στενό φίλο του Βικέλα και μεταφραστή του «Λουκής Λάρας» Μαρκήσιο August de Quex de Saint Hilaire.
«Φίλτατε κύριε Βικέλα» τον προσφωνεί ο Βιζυηνός για να τον ευχαριστήσει που ανέλαβε να γράψει κριτική για το έργο του «Ατθίδες Αύραι» στη "Nouvelle Revue" γράφοντας μεταξύ άλλων: «διότι και ορθοτάτην κρίσιν έχετε και τα ποιήματά μου γνωρίζετε διά μακρού χρόνου και συνεχούς αναθεωρήσεως. Σας ευχαριστώ λοιπόν εκ των προτέρων διά το επίμετρον τούτο της καλοσύνης».
«Όσο κι αν ο Δημήτριος Βικέλας δεν μπορεί να παραβληθεί με το Γεώργιο Βιζυηνό, καθώς ούτε είχαν την ίδια ιδιοσυγκρασία, ούτε κατείχαν την ίδια κοινωνική θέση, ούτε τα ίδια βιώματα κουβαλούσαν, διαβλέποντας (ο Βικέλας) την αξία του Βιζυηνού, τον παρότρυνε ν΄ ασχοληθεί με το ηθογραφικό μυθιστόρημα. Οποιαδήποτε αδυναμία κι αν παρουσιάζουν τα αφηγήματά του, μετριάζεται από το γεγονός ότι δική του είναι η τιμή, πως άνοιξε το δρόμο πρώτα στο Βιζυηνό και ύστερα σ΄ εμάς τους νεώτερους και το ελληνικό διήγημα έγινε σιγά - σιγά το αγαπητότερο ανάγνωσμα των αναγνωστών της Εστίας και γενικότερα του ελληνικού κοινού» (Πέτρος Λινάρδος).
Ο Γεώργιος Βιζυηνός ψευδώνυμο του Γιώργου Μιχαηλίδη γεννήθηκε το 1849 στη Βιζύη της Θράκης. Πέντε ετών έμεινε ορφανός από πατέρα και στα δέκα του τον έστειλαν στην Πόλη, για να μάθει ραπτική κοντά στον αρχιράφτη της Βαλιδέ Σουλτάνας. Αργότερα βρίσκεται καλογεροπαίδι στην Κύπρο, σπουδαστής στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, με καθηγητή, τον τυφλό ποιητή Ηλία Τανταλίδη, μαθητής στο Α' Γυμνάσιο της Πλάκας στην Αθήνα κι έπειτα φοιτητής στη Γερμανία με λαμπρές σπουδές και διδακτορική διατριβή στην παιδοψυχολογία. Από την τρυφερή του ηλικία γνώρισε το σκληρό κι απάνθρωπο πρόσωπο της ζωής. Τα διηγήματά του, εμπνευσμένα από επεισόδια της προσωπικής και οικογενειακής του ζωής, τον ανέδειξαν θεμελιωτή του ψυχογραφικού αφηγήματος στην Ελλάδα. Η πεζογραφία του είναι ένας σπαραχτικός ύμνος στη μάνα. Γνώστης και λάτρης της Ελληνικής παράδοσης, διατηρεί στο έργο του το Ελληνικό ύφος και την Ελληνική γραμμή. Τα έργα του είναι εικόνες της Ελληνικής ζωής και της λαογραφίας στη Θράκη και τη Μικρά Ασία.
Εκτός από τη λογοτεχνική του δραστηριότητα, ο Bιζυηνός ασχολήθηκε και με την παιδαγωγική, με μια σειρά συγγραμμάτων. Το γράψιμο και το πάθος για μάθηση τον κράτησαν ζωντανό, ως την ημέρα που σάλεψε ο νους του, από σοβαρή ψυχική ασθένεια. Στις λίγες αναλαμπές λογικής που έχει συνεχίζει να γράφει. Μένει κλεισμένος στο Δρομοκαΐτειο Ψυχιατρείο της Αθήνας τέσσερα ολόκληρα χρόνια κι αφήνει την τελευταία του πνοή εκεί, σε ηλικία 47 ετών. Έργα του "Το μόνον ταξίδιον της ζωής μου", "Το αμάρτημα της μητρός μου", "Ποίος ήτoν ο φονεύς του αδερφού μου", "Μοσκώβ Σελήμ", καθώς επίσης ποιήματα, επιστημονικά συγγράμματα, τη "Φιλοσοφία του καλού παρά Πλωτίνω", κ.λ.π. Εξαίρετο είναι και το ποίημά του "Θρακών άσμα" που παρουσιάζει τη Θράκη ως κοιτίδα των ανώτερων θρησκευτικών ιδεών και της μουσικής.
Η ζωή και το έργο του Γεωργίου Βιζυηνού δεν είναι άγνωστα. Τα βιβλία του διαβάζονται αδιαλείπτως επί σχεδόν ενάμιση αιώνα, ανεβαίνουν στο θέατρο, ενώ η ζωή και το τραγικό τέλος του έχουν εμπνεύσει ταινίες και τηλεοπτικές σειρές.
Αυτός που δεν είναι ευρέως γνωστός είναι ο επιστήμονας Βιζυηνός, ο οποίος σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1874-1875) και συνέχισε με σπουδές στη Γερμανία, στο Γκέτινγκεν, στη Λειψία και στο Βερολίνο. Το 1881 υπέβαλε στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, στα γερμανικά, διδακτορική διατριβή με θέμα την ψυχολογική και παιδαγωγική σημασία του παιχνιδιού, η οποία παρέμενε ανέκδοτη στα ελληνικά.
 |
| Το σπίτι του Γ. Βιζυηνού στο Γκέτινγκεν |
Ο Παιδοψυχολόγος Γεώργιος Βιζυηνός
Όμως ο Αλέξανδρος Σιδεράς και η Παρασκευή Σιδερά - Λύτρα, καθηγητές Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, ανέσυραν την ξεχασμένη διατριβή του Βιζυηνού από τις γερμανικές βιβλιοθήκες και την εξέδωσαν σε ελληνική μετάφραση (εκδόσεις αδελφών Κυριακίδη). Ενδιαφέρον είναι ότι τα δεκατρία αντίτυπα της διατριβής που εντόπισαν και μελέτησαν βρέθηκαν σε γερμανικές βιβλιοθήκες και κανένα σε ελληνικές.
Για τα προϊόντα της βιομηχανίας παιχνιδιών ο Βιζυηνός έγραφε το 1881 «Δεν θα έπρεπε βέβαια να οδηγήσει κανείς σε αδράνεια την αυτενέργεια των παιδιών με το να τους αγοράζει και να τους προσφέρει έτοιμα παιγνίδια, των οποίων τη χρήση συχνά ούτε την καταλαβαίνουν καν. Δεν θα έπρεπε κανείς να αφήσει την παιδική φαντασία να μαραθεί και να πτωχεύσει με σωρεία από κούκλες που μοιάζουν ζωντανές... Δεν θα έπρεπε να συνηθίζει τα παιδιά στην πολυτέλεια και να τα κάνει απαιτητικά περιβάλλοντάς τα με ένα πλήθος από πολύτιμα παιγνίδια (...) των οποίων η πληθώρα καθιστά το παιδικό πνεύμα μανιακό για εναλλαγή και επιπόλαιο».
 |
| Το σπίτι του Γ. Βιζυηνού στο Γκέτινγκεν |
Υ.Γ. Είχα τη χαρά παλαιότερα να φιλοξενήσω την κ. Π. Σιδερά - Λύτρα στο ραδιόφωνο της Ι.Μ. Σύρου όπου μιλήσαμε για το Βιζυηνό με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου της. Επίσης η ίδια μου έστειλε και τις δυο φωτογραφίες από το σπίτι του Γ. Βιζυηνού στο Γκέτινγγεν. Αξιοθαύμαστο το πώς οι ξένοι τιμούν κάθε τι ελληνικό!!!
Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
[post_ads]
ΣΧΟΛΙΑ
Μπορείτε να σχολιάσετε μέσω Facebook ή Blogger (Google) επιλέγοντας την αντίστοιχη καρτέλα από πάνω