Τι συμβαίνει με τα λιμάνια;

Το λιμάνι Αλεξανδρούπολης είναι ένα από τα λιγοστά πια έργα στον Έβρο, για το οποίο μπορούμε ακόμη να ελπίζουμε αν βεβαία, αφυπνιστούν αυτοί που πρέπει

Η περίπτωση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης

του Νίκου Παπανικολόπουλου

Μετά την υπογραφή και του δευτέρου «μνημονίου», είχα δημοσιεύσει άρθρο με τίτλο «Το μνημόνιο φρενάρει την ανάπτυξη του λιμανιού». Τότε, είχα κατηγορηθεί ότι κινδυνολογώ. Τα γεγονότα, δυστυχώς για τον τόπο μας, με επαληθεύουν...

Επανέρχομαι, γιατί το λιμάνι είναι ένα από τα λιγοστά πια έργα στον Έβρο, για το οποίο μπορούμε ακόμη να ελπίζουμε αν βεβαία, αφυπνιστούν αυτοί που πρέπει.

Οι πολιτικοί μας, μας διαβεβαίωναν, το 2001, ότι με την μετατροπή του φορέα διοίκησης, από Λιμενικό Ταμείο σε Οργανισμό Λιμένα Α.Ε., θα ερχόταν η ποθούμενη ανάπτυξη. Με το Νόμο 2932/2001 «Μετατροπή Λιμενικών Ταμείων σε Ανώνυμες Εταιρείες και άλλες διατάξεις» ΦΕΚ 145 Α/27-6-2001, όχι μόνο η Αλεξανδρούπολη αλλά και εννέα ακόμη Λιμενικά Ταμεία, μετατράπηκαν σε Ανώνυμες Εταιρείες, κάνοντας το σύνολο των Οργανισμών Λιμένα Α.Ε., με τους προϋπάρχοντες ΟΛΠ και ΟΛΘ, δώδεκα.

Το ετήσιο λειτουργικό κόστος (μισθοί, αποζημιώσεις, ενοίκια κλπ) του Λιμενικού Ταμείου, μέχρι το 2001, δεν ξεπερνούσε τα 45.000 ευρώ ενώ το αντίστοιχο κόστος μετά την μετατροπή του σε Οργανισμό Λιμένα Αλεξανδρούπολης Α.Ε., ξεπέρασε τα 155.000 ευρώ. Δηλαδή, για την Αλεξανδρούπολη δαπανήθηκαν μέχρι σήμερα, μια δεκαετία τουλάχιστον, 1,5 εκατομμύρια ευρώ.

Και εύλογα τίθενται τα ερωτήματα:

• Τι νέα έργα έγιναν στο λιμάνι μετά το 2001;
• Σε ποιο τομέα είχαμε αύξηση της κίνησης του λιμανιού μετά το 2001; Επιβατών, τουριστών, εμπορευματοκιβωτίων ή χύδην φορτίου;
• Υπήρξε χρονιά, μετά το 2001, που ο ΟΛΑ ΑΕ δεν ήταν ζημιογόνος;

Η οικονομική κρίση τον Οκτώβριο του 2009, αλλά και τα κακώς κείμενα του υπάρχοντος λιμενικού συστήματος, ώθησαν τη νέα Κυβέρνηση να εφαρμόσει τη λογική του «Καλλικράτη» και στο σύστημα διοίκησης και εκμετάλλευσης των λιμανιών της χώρας.

Έστω και μετά από χρόνια, έγινε αντιληπτό ότι ήταν παράλογο, τα τέσσερα λιμάνια της Αττικής (Πειραιάς, Ελευσίνα, Λαύριο, Ραφήνα) σε απόσταση αναπνοής το ένα από το άλλο, καθώς και τα τρία της Βορείου Ελλάδος (Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη) ευρισκόμενα πάνω στον ίδιο οδικό άξονα «Εγνατία» και σε μικρή απόσταση το ένα από το άλλο, να έχουν διαφορετικά διοικητικά συμβούλια, να επενδύουν ή να επιχειρούν να επενδύσουν για να τα διαθέτουν όλα, container terminal, car terminal, υποδομές για χύδην φορτία, ακτοπλοΐα και κρουαζιέρα.

Συνολικά, από τους 12 Οργανισμούς Λιμένα Α.Ε. σε όλη την Ελλάδα, θα λειτουργούσαν μόνο δυο με έδρες τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη ή το πολύ τέσσερις με έδρες τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και το Ηράκλειο. Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, όποιο σχήμα και αν επιλεγόταν, διοικητικά, θα «πήγαινε» στη Θεσσαλονίκη.

Ο στόχος ήταν διπλός. Αφενός η εξειδίκευση των λιμανιών και αφετέρου οι οικονομίες κλίμακας.

Έτσι πολλά λιμάνια, κάτω από ένα (ΟΛΠ ή ΟΛΘ) έμπειρο Φορέα Διοίκησης, θα έπαυαν να είναι ανταγωνιστικά, θα μείωναν το κόστος λειτουργίας τους και θα ειδικεύονταν σε συγκεκριμένους τομείς.

Ο υπουργός Θαλασσίων Υποθέσεων Νήσων και Αλιείας, Γιαννης Διαμαντίδης στην σύντομη θητεία του (Σεπτέμβριος 2010 – Ιούνιος 2011), έκανε προσπάθειες εντός και εκτός Βουλής, για τον «εξορθολογισμό» των λιμανιών μέσω του «Λιμενικού Καλλικράτη», αλλά δυστυχώς δεν ολοκλήρωσε το έργο του και στη συνέχεια μας πρόλαβαν τα «μνημόνια».

Το πρώτο «μνημόνιο», το Μάιο του 2010 με το Νόμο 3845/2010 (ΦΕΚ 65 Α' 6-5-2010) «Μέτρα για την εφαρμογή του μηχανισμού στήριξης της Ελληνικής οικονομίας από τα κράτη της ευρωζώνης και το ΔΝΤ», με επίκεντρο το χώρο της οικονομίας, μας έφερε τα πάνω – κάτω, σε όλη μας τη ζωή.

Το δεύτερο «μνημόνιο», το καλούμενο και «μεσοπρόθεσμο», φυσικό επακόλουθο του πρώτου, ο Νόμος 3986/2011 (ΦΕΚ 152 Α' 1-7-2011) «Επείγοντα μέτρα εφαρμογής μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2012-2015», περιελάμβανε πολλά, μεταξύ των οποίων και τα λιμάνια.

Με το άρθρο 1 συστάθηκε το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ. Α.Ε.) στο οποίο μεταβιβάστηκαν όλα τα περιουσιακά στοιχεία των δημοσίων επιχειρήσεων των οποίων το μετοχικό κεφάλαιο ανήκε εξ ολοκλήρου, άμεσα ή έμμεσα, στο Δημόσιο ή σε Ν.Π.Δ.Δ.

Σε εφαρμογή των διατάξεών του δευτέρου «μνημονίου», η Διυπουργική Επιτροπή αναδιαρθρώσεων και αποκρατικοποιήσεων, με την 195/27-10-2011 Απόφασή της (ΦΕΚ 2501 Β' 4-11-2011) μετέφερε στο Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ., μεταξύ άλλων και τις μετοχές των 12 Οργανισμών Λιμένα Α.Ε. καθώς και τα πλήρη δικαιώματα ψήφου.

Δια στόματος του αρμοδίου υφυπουργού Άδωνη Γεωργιάδη, είχε αποκαλυφθεί, τόσο σε Ημερίδα στην Αλεξανδρούπολη (Δεκέμβριος 2011) όσο και σε εκδήλωση στον Πειραιά (Φεβρουάριος 2012), ότι το Ταμείο δεν θα αποφάσιζε για την αξιοποίηση των λιμανιών της χώρας, πριν έπαιρνε στα χέρια του (τέλος Φεβρουαρίου 2012) την ειδική μελέτη που είχε αναθέσει στην Παγκόσμια Χρηματοοικονομική εταιρεία Morgan Stanley. Μέχρι σήμερα καμία επίσημη ανακοίνωση δεν έχει γίνει ούτε για το περιεχόμενο ούτε για την τύχη αυτής της μελέτης.

Με τις εκλογικές αναμετρήσεις Μαΐου και Ιουνίου 2012, ο καιρός πέρασε αλλά η εκκρεμότητα στο θέμα των λιμανιών παρέμεινε.

Στις προγραμματικές δηλώσεις της νέας Κυβέρνησης, αρχές Ιουλίου 2012, ο αρμόδιος υπουργός Κωστής Μουσουρούλης, τόνισε ότι «…για την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, και όχι μόνο ως μνημονικής υποχρέωσης, θα προωθηθεί η αποκρατικοποίηση των λιμανιών, με παραχώρηση λιμενικών εμπορικών δραστηριοτήτων… διευκρινίζοντας ότι οι ενέργειες θα γίνουν σε συνεργασία με το Τ.Α.Ι.Π.Ε.Δ. το οποίο έχει σε εξέλιξη τα σχετικά προγράμματα αποκρατικοποιήσεων «Ποσειδών» και «Νηρηίδες». Το πρώτο, με προτάσεις λύσεις για τα δώδεκα μεγάλα λιμάνια και το δεύτερο, για τα υπόλοιπα… Σε κάθε περίπτωση, θα δημιουργηθεί θεσμικό πλαίσιο για μια Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων, που να διασφαλίζει το ρόλο του δημοσίου ως επόπτη και ελεγκτή, αλλά όχι του ιδίου ως αποτυχημένου επιχειρηματία, μοντέλο σε συνάφεια με αυτό που εφαρμόζεται ήδη στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες…».

Το «Ποσειδών», το οποίο αφορά και την Αλεξανδρούπολη ουσιαστικά δεν διαφοροποιείται από το παλαιότερο σχέδιο «Καλλικράτης» για συγχωνεύεις στα λιμάνια.

Πριν λίγες μέρες, τέλος Ιουλίου 2012, η Κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι «καταργούνται 21 φορείς ή ομάδες φορέων, αποτελούμενες από 213 νομικά πρόσωπα, αρμοδιότητας οκτώ υπουργείων» χωρίς όμως να αναφέρεται κανένας φορέας αρμοδιότητας του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας. Η εξέλιξη αυτή, προοιωνίζει ότι η υπόθεση των λιμανιών (συγχωνεύσεις, αποκρατικοποιήσεις, παραχωρήσεις κλπ) μαζί με πολλές άλλες, παραπέμπονται για το μέλλον.

Δυστυχώς, κανένας πολιτικός δεν τολμά να υλοποιήσει τους «επί χάρτου» σχεδιασμούς για τις αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, μεταξύ των οποίων και τα λιμάνια.

Το έντονο διεθνές ενδιαφέρον για «επενδύσεις» στα ελληνικά λιμάνια προσκρούει στην κρατική ολιγωρία - αδιαφορία. Και βέβαια τα λιμάνια Πειραιά και Θεσσαλονίκης έστω με το υπάρχον μοντέλο καταγράφουν κέρδη. Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, γιατί να συνεχίζει να είναι και ζημιογόνο και μη χρηστικό σε μια περίοδο που η κρίση θερίζει;

Έχουμε αντιληφθεί, ότι το τόσο πολυδιαφημισμένο «διεθνούς ενδιαφέροντος λιμάνι Αλεξανδρούπολης «ΦΕΚ 202 Β' 16-02-2007», στερείται βασικών λιμενικών υποδομών;

Έχουμε αντιληφθεί, ότι εκτελέστηκαν μόνο τα έργα του Β' Κ.Π.Σ. της περιόδου 1994 - 1999, ενώ τα έργα του ΠΕΠ Ανατ. Μακεδονίας - Θράκης της περιόδου 2000 – 2006, ακόμη περιμένουν;

Έχουμε αντιληφθεί ότι η αναποφασιστικότητα του κράτους για το μελλοντικό μοντέλο λειτουργίας των λιμανιών, συμπαρασύρει και το δικό μας;

Έχουμε αντιληφθεί ότι με την αναποφασιστικότητα αυτή κινδυνεύει η χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ (περίοδος 2007-2014), καθώς και ο προγραμματισμός του νέου ΕΣΠΑ (περίοδος 2014-2020);

Όλα αυτά, δίνουν την απάντηση γιατί δεν προχωρεί τίποτα στο λιμάνι μας και εισπράττουμε μόνο υποσχέσεις.

Το αύριο, ίσως είναι αργά, για πολλά λιμάνια. Πολύ δε περισσότερο για το δικό μας…

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Υποναύαρχος Λ.Σ. (ε.α)